му́чыцца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. му́чуся му́чымся
2-я ас. му́чышся му́чыцеся
3-я ас. му́чыцца му́чацца
Прошлы час
м. му́чыўся му́чыліся
ж. му́чылася
н. му́чылася
Загадны лад
2-я ас. му́чся му́чцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час му́чачыся

Крыніцы: dzsl2007, dzsl2013, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

му́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; незак.

1. Цярпець мукі, пакуты ад чаго-н.

М. ад болю.

2. з кім-чым і над чым. Рабіць што-н. з цяжкімі, вялікімі намаганнямі.

М. над складанай задачай.

|| зак. заму́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца і зму́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

му́чыцца несов.

1. му́читься, томи́ться; (от жары, жажды и т.п. — ещё) изныва́ть; (о душевных муках — ещё) терза́ться, страда́ть, изводи́ться, мордова́ться;

2. (з кім, чым і над чым) му́читься (с кем, чем и над чем);

м. над ця́жкай рабо́тай — му́читься над тяжёлой рабо́той;

до́ўга му́чыўся, паку́ль нала́дзіў мато́р — до́лго му́чился, пока́ нала́дил мото́р;

3. страд. (подвергаться пыткам) истяза́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

му́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак.

1. Цярпець мукі; пакутаваць. — Страляй!.. Страляй!.. Толькі разам з дзеткамі, каб не мучыліся ў лапах вашых!.. — не ўнімалася Марыля. Нікановіч. [Сабіна:] — Гэта ж праз вас я мучуся, жывучы з нялюбым, праз вас не ведаю шчасця... Сачанка. // чым. Пакутаваць ад якой‑н. хваробы, болю. Мучыцца жыватом. // чым. Вельмі непакоіцца, перажываць, клапоцячыся аб кім‑, чым‑н. Мучыцца ж бедны думкай штодзённай, Каб голад са свету не звёў. Купала.

2. Разм. Рабіць што‑н. з вялікім намаганнем, без асаблівага поспеху. Дзве гадзіны мучыліся.. [хлопцы] і знялі [з барсука] не скуру, а нейкія лахманы. Маўр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

му́чыцца разм

1. (пакутаваць) sich quälen; Quálen léiden* (чым-н, ад чаго-н an D, unter D);

2. (рабіць што-н з вялікімі намаганнямі) sich ánstrengen, sich ábquälen, sich ábplagen (над чым-н mit D);

му́чыцца над якой-н рабо́тай sich mit éiner Árbeit ábquälen;

му́чыцца над рашэ́ннем зада́чы sich (D) über éiner Áufgabe den Kopf zerbréchen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

заму́чыцца гл. мучыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зму́чыцца гл. мучыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мары́цца, мару́ся, мо́рышся, мо́рыцца; незак.

Таміцца, мучыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бяссо́нніца, -ы, ж.

Нездаровая адсутнасць сну або парушэнне сну.

Мучыцца бяссонніцай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адму́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; зак. (разм.).

Перастаць мучыцца, перанесці мукі; памерці, смерцю пазбавіцца ад мук.

Адмучылася гаротная.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)