нагна́ць, ‑ганю, ‑гоніш, ‑гоніць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўнікпакла́сці, ‑кладу, ‑кладзеш, ‑кладзе; ‑кладзём, ‑кладзяце;
1. Надаць каму‑, чаму‑н. ляжачае становішча, змясціць куды‑н. у такім становішчы.
2. Змясціць куды‑н., размясціць дзе‑н.
3. Тое, што і палажыць (у 2 знач.).
4. Зрабіць знак, пакінуць адбітак чаго‑н.
5. Налажыць ежы, корму.
6. Тое, што і палажыць (у 3 знач.).
7. Знесці (яйцы), каб вывесці патомства.
8.
9. З назоўнікамі «пачатак», «канец», «аснова» і г. д. утварае спалучэнні, якія маюць значэнне: зрабіць тое, што азначаюць гэтыя назоўнікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стро́й, ‑ю,
1.
2.
3.
4.
5.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сустрэ́ць, ‑стрэну, ‑стрэнеш, ‑стрэне;
1. Ідучы насустрач, па дарозе спаткаць каго‑н.
2. Выйсці спаткаць, прывітаць каго‑н.; прывітаць, прыняць каго‑н.
3. Дачакацца пачатку, надыходу, з’яўлення чаго‑н.
4. Спасцігнуць каго‑н., надарыцца каму‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упе́рціся, упруся, упрэшся, упрэцца; упромся, упрацеся;
1. Уперці частку свайго цела або які‑н. прадмет для апоры, супраціўлення, адштурхвання.
2. Наткнуцца ў час руху на якую‑н. перашкоду, уткнуцца ў што‑н.
3. Аказаць супраціўленне чаму‑н., не захацець згадзіцца з чым‑н., уступіць каму‑н.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
як 1, ‑а,
Буйная жвачная рагатая жывёліна, якая водзіцца ў высакагорных раёнах Цэнтральнай Азіі (свойская выкарыстоўваецца як уючная, верхавая, іншы раз як малочна-мясная).
[Тыбецкае.]
як 2,
I.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
а) падпарадкоўвае даданыя азначальныя сказы.
б) падпарадкоўвае даданыя сказы меры і ступені.
в) падпарадкоўвае даданыя сказы характару і спосабу дзеяння.
г) падпарадкоўвае даданыя дапаўняльныя сказы, захоўваючы значэнне прыслоўя спосабу дзеяння.
д) падпарадкоўвае даданыя дзейнікавыя сказы.
7.
II.
1.
а) Ужываецца для падпарадкавання даданых параўнальных сказаў.
б) ужываецца для далучэння параўнальных зваротаў.
2.
а) Далучае звароты са значэннем: у якасці або тоеснасці.
б) далучае пабочныя словы, словазлучэнні і сказы.
3.
а) Падпарадкоўвае даданыя сказы, якія абмяжоўваюць пачатак падзей галоўнага сказа.
б) ужываецца ў складаназалежных сказах з хуткай зменай падзей.
в) ужываецца ў сказах, у якіх падзеі даданага сказа адбываюцца пасля падзей галоўнага сказа.
г)
д) падпарадкоўвае сказы, у якіх падзеі даданага сказа адбываюцца раней падзей галоўнага сказа.
4.
5.
6.
а) Падпарадкоўвае даданыя дапаўняльныя сказы, якія тлумачаць члены галоўнага сказа, выражаныя дзеясловамі ўспрыняцця.
б) падпарадкоўвае даданыя дзейнікавыя сказы.
в) падпарадкоўвае даданыя выказнікавыя сказы.
III.
1.
2.
3. Ужываецца пры выказванні здзіўлення, збянтэжанасці ў сувязі з
4. Абазначае нечаканасць дзеяння пры дзеясловах зак. трывання.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і 1,
1. Дзесятая літара беларускага алфавіта.
2. Галосны гук пярэдняга рада верхняга пад’ёму.
•••
і 2,
I.
1. Ужываецца для злучэння аднародных членаў сказа і цэлых сказаў з аднароднымі паведамленнямі.
2. Злучае сказы, звязаныя адносінамі адначасовасці або паслядоўнасці падзей.
3. Злучае сказы, звязаныя: а) прычынна-выніковай залежнасцю.
4. Злучае сказы і члены сказа з супраціўнымі паведамленнямі.
II.
Злучае асобныя члены пералічэння, прычым можа стаяць перад кожным членам рада, у тым ліку і перад першым.
III.
1. Далучае сказы і асобныя члены сказа, якія дапаўняюць і развіваюць выказаную думку.
2. У спалучэнні з папярэдняй паўзай паказвае на раптоўнасць, нечаканасць новага дзеяння.
3. Ужываецца ў пачатку некалькіх сказаў пры абмалёўцы паслядоўнага развіцця і змены падзей.
IV.
У пачатку пытальных і клічных сказаў ужываецца для ўзмацнення выразнасці выказвання.
V.
Ужываецца ў значэнні, блізкім да злучніка «хоць» («хаця»).
VI.
Падкрэслівае ўнутраную сувязь з’яў, падзей; ставіцца перад выказнікам, набывае значэнне слоў: тады, то, так што.
•••
і 3,
1. Ужываецца для ўзмацнення сэнсу таго слова, перад
2. Вылучае, падкрэслівае наступнае слова; па значэнню адпавядае часціцы «нават».
3. Адпавядае па значэнню часціцы «таксама».
•••
і 4,
1. Выражае высокую ступень якога‑н. пачуцця.
2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Узяўшы ў рукі (зубы, рот і пад.), не даваць выпасці.
2.
3. Прымушаць знаходзіцца, пакідаць дзе‑н. супраць волі, не выпускаць.
4. Мець у сябе, у сваёй уладзе; кіраваць кім‑, чым.
5.
6. Надаўшы чаму‑н. якое‑н. становішча, захоўваць яго на некаторы час.
7. Быць, служыць апорай чаму‑н.; падтрымліваць.
8. Аддаваць куды‑н. на які‑н. час; захоўваць дзе‑н.
9. Забяспечваць сродкамі на жыццё.
10.
11.
12. Мець кантакты з кім‑, чым‑н.
13.
14.
15. Утрымліваць, трымацца (пра мароз і пад.).
16. У спалучэнні з некаторымі назоўнікамі азначае: ажыццяўляць, выконваць, здзяйсняць тое, аб чым гаворыць назоўнік.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цягну́ць, цягну, цягнеш, цягне;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15. Слаба дзьмуць, рухацца, ісці (пра паветра).
16.
17.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапусці́ць, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)