Verbum

Грэ́цкі ’грэчаскі’ (БРС, Байк. і Некр.). Рус. дыял. гре́цкий (параўн. і грецкий орех), укр. гре́цький, польск. grecki, балг. гръцки. З прасл. *grьčьskъ(jь) ’тс’. Параўн. Фасмер, 1, 457; Шанскі, 1, Г, 168–169; гл. яшчэ Трубачоў, Эт. сл., 162–163. Фасмер (1, 455) указвае, што форма гре́цкий народнага паходжання.

Дзе́вер ’дзевер, брат мужа’ (БРС). Рус. де́верь, укр. ді́вер, ст.-польск. dziewierz, чэш. deveř, балг. де́вер, ц.-слав. дѣверь. Прасл. *děverь. І.‑е. *dai̯u̯er‑. Параўн. літ. dieveris, ст.-інд. devâr‑, лац. lēvir, ст.-грэч. δᾱήρ. Фасмер, 1, 491; Траўтман, 43; Бернекер, 1, 198; Трубачоў, Эт. сл., 5, 19.

Дзе́ля ’дзеля, для’ (БРС, Касп., Шат.). Параўн. укр. дыял. діля ’для’, ст.-польск. dziela ’для’, ст.-слав. дѣлꙗ. Прасл. *dělʼa (звязана з прасл. *dělo). Як семантычную і марфалагічную паралель параўн. лац. causa ’справа’, causā ’для’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 4, 234–235; Фасмер, 1, 497; Слаўскі, 1, 147.

Дзябёлы ’дзябёлы’ (БРС, Касп., Шат.). Параўн. рус. дебе́лый, дебёлый, укр. дебе́лий, балг. дебе́л, серб.-харв. дѐбео. Прасл. *debelъ вядома толькі ў паўд. і ўсх. слав. мовах. Утварэнне ад асновы *deb‑, *dob‑ (параўн. *dobrъ). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 4, 201–203; Бернекер, 1, 182; Фасмер, 1, 490; Траўтман, 47.

Дзівасі́л ’дзівасіл’. Параўн. рус. девяси́л, укр. девʼяси́л, чэш. devětsil, devesel, divisel, балг. девеси́л, серб.-харв. девѐсиљ і г. д. Прасл. *devęsilъ. Складанае слова: *devę (архаічная форма лічэбніка *devętь) і *sila ’сіла’. Гл. Фасмер, К 491; Бернекер, 1, 189; Трубачоў, Эт. сл., 4, 221. Назва дадзена паводле пэўных уласцівасцей расліны.

Дуга́ ’дуга’, Рус. дуга́, укр. дуга́, польск. dęga, чэш. duha, серб.-харв. ду́га, ду̏га, ст.-слав. дѫга. Прасл. *dǫga; вытворнае ад дзеяслова *dęgti; параўн. *dęga, *dęgъ ’рэмень, пояс’ (славен. déga і г. д.). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 98–99, 24–26; Фасмер, 1, 549, 561. Гл. дзяга.

Е́здзіць. Рус. ездить, укр. їздити, балг. яздя ’ездзіць вярхом’, серб.-харв. јѐздити, славен. jézditi ’тс’, чэш. jezditi ’ездзіць’, польск. jezdzić ’тс’, в.-луж. jezdzić ’тс’. Прасл. jězditi ўтворана ад назоўніка jězda, які ў сваю чаргу ад прэзентнай формы дзеяслова jědǫ ’еду’ (zd экспрэсіўн. dd). Трубачоў, Эт. сл., 8, 184.

Задры́па ’неахайны чалавек’ (ТСБМ). Рус. дыял. задры́па, задри́па, задрёпа; укр. задрі́па, задри́панець. Усх.-слав. бязафіксны наз. ад дзеяслова задрыпаць ’запэцкаць’, утворанага з прэфіксам за‑ ад дрыпаць ’пэцкаць’, што мае шэраг іншаслав. паралелей, якія вядуць да рэканструкцыі семантыкі dripati ’раздзіраць’ (SR, 4, 236); гл. яшчэ Трубачоў, Эт. сл., 5, 115.

Ка́пля ’кропля, часцінка вадкасці’ (ТСБМ, Сержп. Ск., Сцяшк., Яруш.; КЭС, лаг.; шчуч., Сл. паўн.-зах.). Укр., рус. капля, ст.-рус. каплꙗ польск. уст. дыял. kapia ’тс’, ’капеж’, чэш. kápě, славац. kaplina, славен. káplja, серб.-харв. ка̏пља, балг. капля, ст.-слав. каплꙗ. Прасл. kapja < kapati ’капаць’ (Трубачоў, 9, 147).

◎ Кла́паць ’шлэпаць нагамі’ (ТС). Укр. клапати ’біць, стукаць, бразгаць’, балг. клапам ’тс’, серб.-харв. клапати ’тс’, славен. klapȃti ’павольна ісці’, польск. kłapać ’біць, стукаць’, чэш. klapali ’біць, бразгаць’, в.-луж. kłapać ’тс’, н.-луж. kłapać ’тс’. Прасл. klapali — ітэратыў да klopati (гл. клапатаць). Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 9, 184.