Лю́фтачка ’фортка ў акне’ (іўеў., Сцяшк. Сл.) узнікла ў выніку кантамінацыі лю́фцік і фортачка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ство́рка ство́рка, -кі ж.; палаві́нка, -кі ж.; (дверей, окон) фо́ртка, -кі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Каваро́тчык, коворотчок ’фортка ў плоце’ (кобр., Нар. сл.), коворотыць ’тс’ (брэсц., Нар. сл.). Да коварат ’тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
садо́вый садо́вы;
садо́вая кали́тка садо́вая фо́ртка;
садо́вая мали́на садо́выя малі́ны;
◊
голова́ садо́вая бран. галава́ бязмо́зглая, разява́ка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бра́мка ’штыфтык у стрэльбе, на які надзяецца пістон’ (Некр., Арх. Бяльк., слонім.). Бясспрэчна, дээтымалагізаванае слова (асацыяцыя да бра́ма, бра́мка ’вароты, фортка’). Па паходжанню тое ж самае, што і бра́нтка (гл.) < польск. Краўчук, БЛ, 1975, 7, 66.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветраннік 1 ’паддувала пад дзверцамі пліты’ (В. В.). Рус. арханг. ветреник ’фортка ў акне, прадуха ў сцяне для праветрывання пакоя’, польск. уст. wietrznik ’вентылятар, прадуха’. Адпрыметнікавае ўтварэнне з суф. ‑ьn‑nikъ.
*Ве́траннік 2, ве́траньнік ’флюгер’ (Бяльк.). Запазычанае відаць, з польск. wietrznik ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бра́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.
1. Памянш. да брама.
2. Прахадныя варотцы (звычайна пры браме або вялікіх варотах); фортка, веснічкі. Брамка на школьны двор была зачынена. Шамякін. Я сышоў са шляху, накіраваўся да варот і адчыніў вузенькую брамку, прарэзаную ў варотах. Ракітны.
3. Разм. Дэталь паляўнічага ружжа. Пасадзіць пістон на брамку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калі́тка 1, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Уст. Памянш. да каліта (у 1 знач.); невялікая каліта. Акрамя Дароша, жонка толькі ведала, колькі новенькіх чырвончыкаў схована ў скураной калітцы. Мурашка. [Ян] выняў з кішэні скураную калітку, адлічыў грошы і падаў Андрэю. Чарнышэвіч.
калі́тка 2, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Невялікія дзверы для праходу ў варотах, плоце, агароджы; фортка. Двор Кацубаў быў агароджаны новымі шчыкетамі, з брамаю і каліткаю. Якімовіч. З варот і калітак выглядалі жанчыны, праводзячы спачувальнымі позіркамі і заўвагамі мой руды, выцвілы пінжак. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саскрэ́бці, ‑скрабу, ‑скрабеш, ‑скрабе; ‑скрабём, ‑скрабяце; пр. саскроб, ‑скрэбла; зак., што.
1. Скрабучы, зняць, счысціць што‑н. з паверхні чаго‑н. Саскрэбці фарбу са шкла. □ Адам Блецька.. саскроб рыдлёўкай закарэлую гразь з ганк[а], з-за якой не магла на ўсю шырыню адчыняцца фортка дзвярэй. Чорны. Смагул падышоў да.. [Паўліка], саскроб з пляча раструшчаную кузурку. Беразняк. // Зняць верхні слой чаго‑н. Саскрэбці кару з дрэва. □ Там, дзе прайшоў палазок плуга, сапраўды глыбіня будзе дваццаць сантыметраў, а са знешняга боку — парог ледзь саскроб зямлю. Дуброўскі. / у перан. ужыв. Саскрэбці каросту мінулага.
2. перан. Разм. З вялікімі цяжкасцямі сабраць (якую‑н. суму грошай). Саскрэблі апошнія грошы .. і адправілі ў Віцебск Ермалая Кавалёва купляць [рыдлёўкі]. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
створ м.
1. (створка) ство́рка, -кі ж.; палаві́нка, -кі ж.; (дверей, окон) фо́ртка, -кі ж.;
2. (прямая линия) спец. створ, род. ство́ру м.;
3. (место у реки, где производится измерение расхода воды) створ, род. ство́ру м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)