Прыстака́ніцца ’прыжыцца; прывыкнуць, прызвычаіцца’; ’прыладзіцца’; ’далучыцца, прысуседзіцца’ (рагач., Мат. Гом.; в.-дзв., шуміл., круп., Сл. ПЗБ). Да стакана́, стакані́цца (гл.) з пашырэннем семантыкі пад уплывам рус. стака́н (гарэлкі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́ґрасіць ’выкрасаць агонь’ (мін., Нар. лекс.). Гл. выкрасіць з азванчэннем к, характэрным для некаторых гаворак Міншчыны, звычайна ў інтэрвакальным становішчы; параўн. стаган (з рус. стакан ’шклянка’) і пад., тут, магчыма, у выніку адштурхоўвання ад вы́красіць ’пафарбаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Неразгара́ка ’нязграбная, няўмелая асоба’ (кап., Жыв. сл.). Відаць, утворана ад разкарака ці раскірэка ’нязграбная асоба, клышаногі чалавек’ (гл.) пры дапамозе ўзмацняльнага не-, якое было далучана пасля дээтымалагізацыі зыходнага слова; пераход к > г у інтэрвакальным становішчы, як у дыялектным стаган < стакан і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
непокры́тый (незакрытый) ненакры́ты; непакры́ты; (некрытый) някры́ты;
непокры́тый стака́н ненакры́тая шкля́нка;
непокры́тая голова́ непакры́тая галава́;
непокры́тая изба́ някры́тая ха́та.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
полно́ нареч., в знач. сказ., разг. по́ўна;
полно́ нали́ть стака́н по́ўна налі́ць шкля́нку;
сли́шком полно́ на́дта по́ўна;
там бы́ло полно́ наро́да там было́ по́ўна наро́ду (людзе́й).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́ўна нареч.
1. по́лно;
п. налі́ць шкля́нку — по́лно нали́ть стака́н;
2. в знач. сказ., разг. полно́;
у ле́се п. грыбо́ў — в лесу́ полно́ грибо́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́піць сов.
1. в разн. знач. вы́пить;
в. шкля́нку вады́ — вы́пить стака́н воды́;
ён учо́ра вы́піў — он вчера́ вы́пил;
2. перен. испи́ть;
в. го́ркую ча́шу — испи́ть го́рькую ча́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пералі́ць I сов., в разн. знач. перели́ть;
п. малако́ з паке́та ў шкля́нку — перели́ть молоко́ из паке́та в стака́н;
п. кроў — перели́ть кровь;
п. це́раз край — перели́ть че́рез край
пералі́ць II сов. перели́ть;
п. ста́тую — перели́ть ста́тую
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трэ́снуць сов.
1. (издать треск) тре́снуть;
~нула суха́я галі́нка — тре́снула суха́я ве́тка;
2. (расколоться) тре́снуть, ло́пнуть;
шкля́нка ~нула — стака́н ло́пнул;
3. (разорваться) ло́пнуть;
пастро́нкі ~нулі — постро́мки ло́пнули;
4. прост. (сильно ударить) тре́снуть;
◊ хоць ~ні — прост. хоть тре́сни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цэ́лы в разн. знач. це́лый; (о единицах исчисления времени — ещё) весь;
ц. дзень — це́лый (весь) день;
ц. ты́дзень прахварэ́ў — це́лую (всю) неде́лю проболе́л;
шкля́нка ўпа́ла, але́ застала́ся цэ́лая — стака́н упа́л, но оста́лся цел;
вы́піць цэ́лую шкля́нку малака́ — вы́пить це́лый стака́н молока́;
узя́ць цэ́лым кава́лкам — взять це́лым куско́м;
ц. шэ́раг но́вых прабле́м — це́лый ряд но́вых пробле́м;
ідзі́, паку́ль ц.! — уходи́, пока́ цел!;
ц. лік — мат. це́лое число́;
◊ ц. век — ве́ки ве́чные, це́лая ве́чность;
паку́ль ц. — по добру́, по здоро́ву;
цэ́лым і спра́ўным — в це́лости и сохра́нности;
нагавары́ць ц. мех — наговори́ть с три ко́роба;
цэ́лую ве́чнасць (не ба́чыліся) — це́лую ве́чность (не вида́лись);
і се́на цэ́лае і ко́зы сы́тыя — погов. и во́лки сы́ты и о́вцы це́лы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)