◎ Нязы́м (незым) выкл. ’не чапай, не руш; хай, няхай© злуй. ’дапусцім’ (Нас.). Параўн. рус. незым, незымай ’хай, няхай’, што ўказвае на зыходнае замать, бел. займаць ’рухаць’ (Нас.), гл. імаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ша́гом нареч. ступо́ю, кро́кам;
е́хать ша́гом е́хаць ступо́ю;
◊
ша́гом марш! воен. кро́кам марш! (кро́кам руш!)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вяць ’вянуць’ (КТС, Я руш.). Як паказваюць славянскія формы (бел. вянуць, укр. вʼянути, рус. вянуть, польск. więdnąć, в.-луж. wjadnyć, чэш. vadnouti, слав. vädnúť, серб.-харв. ве̏нути, славен. véniti, балг. ве́на, вя́на), бел. вяць з’яўляецца другасным. Гл. вянуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зру́шыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак.
1. каго-што. Рухаючы, скрануць з месца; перамясціць. Вось малады дубок, як ні руш — не зрушыш, глыбока ў родную глебу паўрастала карэнне. Лужанін.
2. Скрануцца з месца; рушыць. Лабановіч зрушыў з месца і пайшоў у той бок, куды паляцеў і зараз жа знік магутны поезд. Колас. Сонца зрушыла з поўдня і пайшло ніжэй. Чорны.
•••
Горы зрушыць — выканаць вялікую, цяжкую работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трапка́ч, ‑а, м.
1. Ручнік з доўгімі махрамі. У мыцельніку, пад чысцюсенькім, надвое зложаным трапкачом, ляжаў касцёр блінцоў. Гартны. — Вось тут, бліжэй да стала садзіцеся са сваёй канторай, — змахнула трапкачом стол Параска Карпаўна. Бялевіч.
2. Разм. Лупцоўка, біццё такім ручніком. [Баба] схапіла Віцю за руку, не даўшы нават распрануцца, задрала [ф]уфайку і — трапкача, трапкача! — «каб ведаў, .. як пад рукі злыдням лезці!». Паўлаў. [Маці] дала яму добрага трапкача, прагнала з хаты, сказаўшы: — Не руш чужое! Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́шыць сов. (о начале движения) дви́нуться, тро́нуться; (направить — ещё) устреми́ться;
за́ўтра або́з р. у даро́гу — за́втра обо́з дви́нется (тро́нется) в путь;
◊ не руш! — не тронь!, не тро́гай!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тро́гатьI несов.
1. (прикасаться) чапа́ць, кра́таць, крана́ць; (только с отрицанием не в повелит. накл. — ещё) ру́шыць;
не тро́гай не чапа́й (не кра́тай, не крана́й, не руш);
тро́гать кого́-л. за плечо́ кра́таць (крана́ць) каго́-не́будзь за плячо́;
2. прям., перен. (задевать) чапа́ць;
не тро́гай дете́й, пусть игра́ют не чапа́й дзяце́й, няха́й гуля́юць;
3. (двигаться с места, отправляться в путь) разг. ру́шыць;
тро́гай! руш!, пайшлі́!, пае́халі!;
пора́ тро́гать час ру́шыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маё
1. (мн. мае́) мест. притяж., ср. моё; см. мой;
2. в знач. сущ., ср., мн. нет, разг. моё;
сваё бяры́, а майго́ не руш — своё бери́, а моего́ не тронь;
◊ на маё вы́йшла — по-мо́ему вы́шло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Купа́цца 1 ’абмывацца, плаваць’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Я руш., Бяльк., ТС, Касп.). Укр. купати, рус. купать, балг. къпя, серб.-харв. ку́пати, славен. kópati, польск. kąpać, чэш. koupati, славац. kupať, в.-луж. kupać, н.-луж. kupaś ’тс’. Прасл. kǫpati не мае этымалагічна задавальняючага тлумачэння. Вельмі праблематычна сувязь з назвай канапель (параўн. Бернекер, 600), з германскай назвай мора (ст.-ісл. haf) (Якабсон, KZ, 42, 161), з прасл. kǫpa ’звязка’ і інш. Здаецца, што прыведзеная вышэй этымалогія купалы пралівае святло і на гэты тэрмін (гл. купала). Калі дапусціць дублет kupěti/kǫpati (параўн. аб такіх дублетах: Брукнер, KZ, 42; Лер-Сплавінскі, Studia; Слаўскі, SO, 18), можна звесці купаць (у адрозненне ад мыць) да першапачатковага ’ачышчацца агнём’. Пакуль што, аднак, гэта этымалогія вельмі праблематычная.
Купа́цца 2 ’пералівацца, зіхацець (пра сонца)’ (ТС). Параўн. купець (гл.) і купіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
моё
1. см. мой;
2. сущ., разг. маё, род. майго́ ср., мн. нет;
поживи́те-ка с моё пажыві́це сто́лькі як я;
он зна́ет лу́чше моего́ ён ве́дае лепш за мяне́;
своё бери́, а моего́ не тронь сваё бяры́, а майго́ не руш.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)