усту́ркаць

‘падняць, разбудзіць каго-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. усту́ркаю усту́ркаем
2-я ас. усту́ркаеш усту́ркаеце
3-я ас. усту́ркае усту́ркаюць
Прошлы час
м. усту́ркаў усту́ркалі
ж. усту́ркала
н. усту́ркала
Загадны лад
2-я ас. усту́ркай усту́ркайце
Дзеепрыслоўе
прош. час усту́ркаўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

разбу́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да разбудзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перабудзі́ць, ‑буджу, ‑будзіш, ‑будзіць; зак., каго.

Разбудзіць усіх, многіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Разду́рбаць ’паволі разбудзіць моцна спячага’ (ашм., Стан.), разду́рдаць ’разбудзіць тармосячы’ (смарг., Сл. ПЗБ), ’разбудзіць не ў час’ (Сцяшк. Сл.), розду́рбаць ’раскатурхаць’ (ТС), разду́рдацца, разду́рбацца ’ачуняць, прачнуцца’ (ашм., смарг., Сл. ПЗБ). Балтызм, параўн. літ. dùrdyti ’калоць’, ’тыкаць’, durdeti ’грымець, грукатаць, трашчаць’. Сюды ж, відаць, і дэфармаванае пад уплывам іншых слоў раздуры́ць ’раскатурхаць’, раздура́ць ’раскатурхваць’, раздура́цца ’прачнуцца’ (Юрч.). Параўн. разгурзацца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расшту́рхаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. каго-што. Адштурхнуць усіх, многіх у розныя бакі.

Р. натоўп.

2. каго (што). Штурхаючы, разбудзіць; раскатурхаць.

Р. соннае дзіця.

|| незак. расшту́рхваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расшту́рхванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пробуди́ть сов.

1. (разбудить) разбудзі́ць, пабудзі́ць;

2. перен. абудзі́ць; см. пробужда́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шэ́птам, прысл.

Вельмі ціха, бязгучна. — Палова на другую [гадзіну], — адказаў я шэптам, каб не разбудзіць астатніх. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

успаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты; зак.

1. што. Распароўшы, адкрыць.

У. мяшок.

2. каго (што). Рана падняць, разбудзіць або ўзагнаць са свайго месца (разм.).

Сёння ўспаролі мяне на досвітку.

У. курыцу з гнязда.

|| незак. успо́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

растармасі́ць, ‑машу, ‑мосіш, ‑мосіць; зак., каго-што.

Разм. Тармосячы, разбудзіць, раскатурхаць. Растармасіць соннага. // перан. Вывесці са стану вяласці, раўнадушша; расшавяліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раскату́рхаць ’растармашыць’ (Касп., Байк. і Некр., Сцяшк., Сл. ПЗБ), роскатурха́ць ’разбудзіць штуршкамі’ (ТС). Да катурхаць (гл.). Параўн. растурхаць, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)