ка́перства, ‑а, н.

Промысел капера (у 2 знач.), марскі разбой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разбо́йніцтва, ‑а, н.

Разбойніцкая дзейнасць; разбой. [Паэта] не магла задаволіць, як гэта робіцца ў легендзе, простая канстатацыя факта, што прычынай разбойніцтва Машэкі было нешчаслівае каханне. Ярош.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

го́лый в разн. знач. го́лы;

го́лые ци́фры го́лыя лі́чбы;

◊

брать го́лыми рука́ми браць го́лымі рука́мі;

гол как соко́л гол як сако́л;

го́лому разбо́й не стра́шен го́ламу разбо́й не стра́шны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наси́лие ср.

1. (принудительное воздействие) насі́лле, -лля ср.;

применя́ть наси́лие ужыва́ць насі́лле;

2. (притеснение, беззаконие) гвалт, род. гва́лту м.;

наси́лие и разбо́й гвалт і разбо́й;

следы́ наси́лия на те́ле сляды́ гва́лту на це́ле;

3. (изнасилование) згвалтава́нне, -ння ср., згва́лчанне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Морд, ст.-бел. мордъ ’забойства, разбой’ (XVI ст.) запазычана са ст.-польск. mord, якое з ням. Mord ’тс’ (параўн. гоц. maúrþrjan) (Карскі, Труды, 338; Чартко, Пыт. мовазн. і метод., 118; Булыка, Лекс. запазыч., 41).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разво́й ’свабода, прастор’ (Сцяшк.), ст.-бел. развой ’разгляд, вырашэнне (справы)’ (Ст.-бел. лексікон); рус. дыял. разво́й ’размотка, раскручванне’, польск. rozwój ’развіццё’ і пад. Ад разві́ць (гл. развіцца), як разбой (гл.) ад разбіць; відаць самастойныя ўтварэнні ў славянскіх мовах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ша́йка, ‑і, ДМ шайцы, ж.

Разм. Група людзей, якія ўчыняюць разбой, злачынствы; банда. Шайка бандытаў. □ Гэта была шайка паліцаяў, якія, баючыся атрымаць належную плату за сваю службу немцам, цяпер туляліся па цёмных кутках. Васілевіч. // Неадабр. Пра кампанію людзей, аб’яднаных агульнымі інтарэсамі, учынкі і паводзіны якіх асуджаюцца грамадскасцю. Шайка жулікаў. □ Поп, земскі начальнік, прыстаў, спраўнік, гэта, брат, — усё адна шайка. Колас.

[Ад латыш. šaika — шмат народу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зброй ’свавольнік’ (Нас.). Параўн. брой, бройка ’тс’ (Нас.); гл. броіць ’сваволіць’, адкуль з прэфіксам зброіць. Прасл. корань *broj‑ ітэратыў да briti (гл. брыць) ’рэзаць’. Магчыма, аднак, што ў зброй адлюстравалася уздзеянне (кантамінацыя) слоў з тым самым значэннем зброд (гл.) і збой (ст.-рус. XV ст. събои ’разбойнік’, укр. збій, польск. zbój ’разбойнік’, чэш., славац. zboj ’разбой’, бел. збойца ’разбойнік’ (Нас.), дзе корань бой, біць, гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вербава́ць, вярбую, вярбуеш, вярбуе; незак., каго.

Набіраць, наймаць людзей на якую‑н. працу, схіляць да ўступлення ў якую‑н. арганізацыю. Вербаваць рабочых на лесараспрацоўкі. □ Школа існавала ўжо некаторы час, але карысці з яе не было, бо людзі, якія ў ёй вучыліся, кідалі гэтую нязвыклую ім справу, ледзьве пабыўшы ў ёй тыдзень або найбольш два. Вербавалі тады новых «вучняў». Чорны. Прысуду і кары яшчэ патрабуем Злачынцам праклятым, што ночы і дні Разбой ухваляюць, забойцаў вярбуюць Да новай крывавай сусветнай вайны. Танк.

[Ад ням. werben — шукаць, дамагацца.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

го́лы

1. го́лый, наго́й, оголённый, обнажённый;

2. перен. го́лый;

го́лыя фа́кты — го́лые фа́кты;

го́лыя лічбы — го́лые ци́фры;

3. перен. ни́щий, бе́дный;

◊ го́лая пра́ўда — го́лая пра́вда;

браць го́лымі рука́мі — брать го́лыми рука́ми;

свяці́ць го́лым це́лам — ходи́ть в лохмо́тьях;

на го́лым ме́сцы — на го́лом ме́сте;

го́ламу разбо́й не стра́шны — посл. го́лому разбо́й не стра́шен;

г. як бізу́н — погов. гол как соко́л;

г. збіра́йся, г. гато́ў — погов. го́лый собира́йся, го́лый гото́в

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)