пудо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які важыць адзін пуд; ёмкасцю ў адзін пуд. Пудовая гіра. Пудовы кош. □ [Іван] навыбіраў [бульбы] поўны пудовы кош, падхапіў такі ж самы кош у маці і панёс высыпаць у палукаш. Чарнышэвіч. // Вельмі цяжкі, важкі. Сотні пудовых тамоў з наколанымі старонкамі.. [Зяма] прачытаў сваімі тонкімі чулымі пальцамі. Грахоўскі. [Міцька Заяц] быў вялізнага росту, меў пудовыя кулакі і, расказвалі, калісь адным ударам кулака забіў каня. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пудаўня́ ’вялікае халоднае памяшканне’ (Сцяшк. Сл.). Відаць, ад пудаўня ’мерка, у якую змяшчаецца пуд сыпкіх рэчываў’, гл. пуд], з абагульненнем, выклікаеш суфіксацыяй ’ёмістасць’ — ’памяшканне’, параўн. вагаўня ’памяшканне для ўзважвання’ і пад., магчыма, пад уплывам ваўкаўня (гл.) на базе фразеалагізма хоць ваўкоў ганяй (пра вельмі халоднае памяшканне).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ну́дкі: нудная каша ’несалоджаная каша’ (Вешт.). Відаць, ад пуд ’моташнасць’ (гл.), параўн. укр. нудкий ’сумны; прыкры; моташны’ (< *nud‑ъkъ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́дкі ’пужлівы, палахлівы’ (ТСБМ, барыс., ст.-дар., Сл. ПЗБ; ТС, ПСл), пудлі́вы ’тс’ (Шат., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС). Да пудзіць, пуд 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
налаташы́ць, ‑ташу, ‑тошыш, ‑тошыць; зак., чаго.
Разм. Нарваць без разбору, псуючы і спусташаючы. Зглуміў [Юрась] націну ўсю на градках, Гуркоў мо’ з пуд налаташыў. Маеўскі. // Нарваць чаго‑н. захватамі. Налаташыць гароху. Налаташыць націння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
працэнто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.
Разм. Налічэнне аплаты за працу натурай або грашамі ў памеры некалькіх працэнтаў ад зробленага. — За бульбу працэнтоўку даюць. З дзесяці пудоў — пуд. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перапуд ’вельмі моцны спалох’ (ТСБМ), пірапу́д ’сполах, страх’ (Варл.). Утворана паводле мадэлі: пера‑ляк, пярэ‑палах, ст.-польск. przepłoch ’тс’. Да пера- і пуд (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўпу́рык, в.-дзв. паўпу́ра ’мера вагою ў 1 пуд 10 фунтаў’ (Касп., Шатал.), паўпурак ’мера сыпкіх цел ^ 20 кг’ (Мат. Гом.). Да аўра, якое з літ. pūras ’пур (24 гарнцы)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
недапячы́, ‑пяку, ‑пячэш, ‑пячэ; ‑пячом, ‑печаце; пр. недапёк, ‑пякла, ‑пякло; заг. недапячы; зак.
1. што. Не зусім добра прапячы; не давесці пячэннем да поўнай гатоўнасці. Недапячы хлеб. Недапячы яечню.
2. што і чаго. Выпечы, спячы менш, чым патрэбна. Недапячы пуд хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
съесть сов.
1. в разн. знач. з’е́сці, мног. паз’яда́ць;
2. (извести придирками, бранью — ещё) разг. загры́зці;
3. (искусать) зае́сці;
◊
съесть соба́ку на (в) чём-л. з’е́сці саба́ку на (у) чым-небудзь;
съесть зу́бы (на чём-л.) з’е́сці зу́бы (на чым-небудзь);
пуд со́ли съесть пуд со́лі з’е́сці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)