паласану́ць
‘паласнуць - моцна ўдарыць каго-небудзь, што-небудзь і без прамога дапаўнення (паласануць яго, паласануць па руцэ); бліснуць паласой агню; пранізаць каго-небудзь, што-небудзь паласой агню’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
паласану́ |
паласанё́м |
| 2-я ас. |
паласане́ш |
паласаняце́ |
| 3-я ас. |
паласане́ |
паласану́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
паласану́ў |
паласану́лі |
| ж. |
паласану́ла |
| н. |
паласану́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
паласані́ |
паласані́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
паласану́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пронзи́ть сов.
1. праніза́ць, праця́ць; (проколоть) пракало́ць, мног. папрако́лваць, прабі́ць, мног. папрабіва́ць;
2. перен. праніза́ць; (пронять) праня́ць; (о чувстве, мысли и т. п. — ещё) праця́ць, ахапі́ць, ура́зіць; разану́ць;
пронзи́ть взгля́дом праніза́ць по́глядам;
э́та весть пронзи́ла мне се́рдце гэ́та ве́стка разану́ла мяне́ па сэ́рцы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праніза́ны
1. прям., перен. пронзённый;
2. прони́занный;
1, 2 см. праніза́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прані́зваць несов.
1. прям., перен. пронза́ть;
2. прони́зывать;
1, 2 см. праніза́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прониза́ть сов.
1. (продеть сквозь что) праніза́ць, пралыга́ць, працягну́ць;
2. (некоторое время) праніза́ць, пралыга́ць;
3. (пробить насквозь) прабі́ць, праня́ць, пракало́ць, праця́ць;
4. перен. (проникнуть внутрь кого-, чего-л.) праня́ць, праніза́ць;
лучи́ со́лнца прониза́ли ли́стья дере́вьев прамяні́ со́нца праня́лі (праніза́лі) лі́сце дрэў;
прониза́ло хо́лодом безл. праніза́ла хо́ладам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Прано́зава́ты ’пранізлівы’ (ТСБМ), ’пранырлівы’ (Некр., Ян.), проно́злівы. проно́зны ’тс’ (ТС). Рус. проноза ’праныра’, укр. проноза ’тс’, пронозуватий ’пранырлівы’. Дэрыват ад *пранозіць, параўн. ст.-рус. пронозити ’пранізаць’. Роднаснае заноза, нізаць (гл.), параўн. Фасмер, 3, 375.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праня́ць ’прабраць, пранізаць’, ’моцна падзейнічаць, уразіць’, ’пранесці (аб паносе)’ (ТСБМ), праня́цца ’знервавацца’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Прэфіксальны дзеяслоў ад прасл. *ęti, *jьmǫ ’мець, валодаць’ з інфіксам ‑н‑. Гл. іма́ць. Аналагічна ў іншых слав. мовах, параўн. рус. проня́ть, укр. проня́ты і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́рзды, ‑ая, ‑ае.
Хуткі, жвавы. На парозе паказаўся Мікіта, пачырванеўшы ад холаду і борздай хады. Колас. Рыпнулі дзверы, і борздыя, таропкія крокі сталі набліжацца. Пестрак. // Рухавы, жывы. [Чалавек] зірнуў на нас борздымі чорнымі вочкамі, якія, здаецца, здольны пранізаць навылет. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прахапі́ць, ‑хаплю, ‑хопіш, ‑хопіць; зак., каго-што.
Прабраць, пранізаць (пра холад, вільгаць і пад.). — Вецярок вясновы, здаецца, і цёплы, а на самай справе.. адразу прахопіць. Шамякін. // безас. Праняць, прадзьмуць, выклікаўшы прастуду. Прахопіць цябе ветрам — вось табе і кашаль і розныя іншыя непрыемнасці. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ахапі́ць, ахаплю́, ахо́піш, ахо́піць; ахо́плены; зак., каго-што.
1. Тое, што і абхапіць.
2. перан. Зайсці з флангаў і акружыць праціўніка.
А. флангі праціўніка.
3. Успрыняць цалкам (што-н. вялікае).
А. позіркам рачную даліну.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Авалодаць з нястрымнай сілай (пра пачуцці, стан).
Радасць ахапіла душу.
5. Уключыць у кола дзеяння, уплыву.
А. насельніцтва падпіскай на газеты.
6. Абдаць чым-н., пранізаць.
Мяне ахапіла холадам.
◊
Як вокам ахапіць (разм.) — колькі можна ўбачыць.
|| незак. ахо́пліваць, -аю, -аеш, -ае і ахапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. ахо́п, -у, м.
|| прым. ахо́пны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)