тарпедава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; зак. і незак., што.
1. Атакаваць, паразіць (паражаць) тарпедаю.
Т. варожыя караблі.
2. перан. Падарваць (падрываць), парушыць (парушаць) знутры.
Т. перагаворы.
|| наз. тарпедава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паражо́ны
1. поражённый;
2. поражённый, сражённый;
1, 2 см. паразі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
халасты́², -а́я, -о́е.
1. Не звязаны з выкананнем карыснай работы, не рабочы.
Матор працаваў на халастых абаротах.
Змагацца з халастым прабегам машын.
2. Не здольны паразіць цэль; не баявы (пра патрон, стральбу і пад.).
Х. выстрал.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хет-тры́к,
У выразе: зрабіць хет-трык — тройчы паразіць вароты праціўніка ў адной гульні адным і тым жа гульцом (пра хакей, футбол).
[Англ. hat trick.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паража́ць несов.
1. поража́ть; см. паразі́ць 1;
2. (убивать, умертвлять) поража́ть, сража́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тарпедава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак. і незак., што.
1. Атакаваць тарпедаю; паразіць (паражаць) тарпедаю.
2. Спец. Узарваць (узрываць) зарад выбухнога рэчыва ў буравой свідравіне для расшырэння яе і павышэння адданы пласта.
3. перан. Падарваць (падрываць), парушыць (парушаць) знутры. Тарпедаваць дагавор аб раззбраенні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
порази́ть сов.
1. (нанести удар) паразі́ць; уда́рыць; (попасть) папа́сці (у што), тра́піць (у што); пацэ́ліць;
порази́ть пу́лей паразі́ць ку́ляй;
порази́ть на́смерть паразі́ць насме́рць;
порази́ть гро́мом уда́рыць гро́мам;
порази́ть цель паразі́ць цэль [тра́піць (папа́сці) у цэль];
2. (победить) паразі́ць, перамагчы́; (разбить) разбі́ць;
порази́ть врага́ перамагчы́ во́рага;
порази́ть неприя́тельские войска́ разбі́ць варо́жыя во́йскі;
3. мед. пашко́дзіць; (разбить) разбі́ць; (лишить зрения, слуха и т. п.) пазба́віць зро́ку (слы́ху і да таго́ падо́бнае), зрабі́ць сляпы́м (глухі́м і да таго́ падо́бнае); кроме этого переводится другими конструкциями: его́ порази́ла слепота́ ён стра́ціў зрок (асле́п, пераста́ў ба́чыць);
его́ порази́л парали́ч яго́ разбі́ў пара́ліч;
4. перен. (произвести сильное впечатление) ура́зіць; (удивить) здзіві́ць;
э́то изве́стие меня́ порази́ло гэ́та ве́стка мяне́ здзіві́ла;
э́то порази́ло воображе́ние гэ́та ўра́зіла ўяўле́нне;
порази́ть до глубины́ души́ ура́зіць да глыбіні́ душы́;
5. юр. пазба́віць (каго, чаго);
порази́ть в права́х пазба́віць право́ў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
срази́ть сов.
1. (поразить) паразі́ць; (разбить) разбі́ць; (убить) забі́ць; (свалить) звалі́ць; (победить) перамагчы́;
его́ срази́ла пу́ля яго́ паразі́ла (забі́ла) ку́ля;
срази́ть врага́ паразі́ць (разбі́ць, перамагчы́) во́рага;
2. перен. (ця́жка) ура́зіць, прыбі́ць; прыгне́сці, прыгнясці́; (ошеломить) ашаламі́ць;
весть о сме́рти сы́на срази́ла его́ ве́стка аб сме́рці сы́на (ця́жка) ура́зіла (прыбі́ла, прыгняла́) яго́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ра́зіць ’удараць’, ’абражаць’ (Нас., Гарэц.), разі́ць ’паразіць (пра хваробу)’ (паст., Сл. ПЗБ), ра́зіцца ’трапляць у няёмкае становішча’ (Нас., Гарэц.), ’абражацца’ (Гарэц.), рус. рази́ть ’біць, наносячы ўдары’, ’злаваць, крычаць’, укр. рази́ти ’біць’, польск. razić ’раніць’, ’надразаць’, чэш. raziti ’біць’, славац. raziť ’біць’, славен. ráziti ’драпаць’, балг. сразя́ ’паваліць адным ударам’. Да прасл. *raziti. Звязана з раз, рэ́заць (гл.) (Фасмер, 3, 434; Махэк₂, 510).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зара́за ’інфекцыя’. Рус., укр. зара́за, польск. zaraza ’тс’, чэш., славац. záraza ’паразітная расліна Orobanche’, чэш. уст. ’заразная хвароба’, серб.-харв. за̑раза, за̏раза ’інфекцыя’, балг. зара̀за, макед. зараза ’тс’. Ст.-рус. зараза ’зараза’ (XVII ст.). Параўн. ст.-слав. заразити ’перарваць, спыніць’, ц.-слав., ст.-рус., ст.-бел. (з XV ст.) заразити ’паразіць’ (у тым ліку хваробай). Зараза — бязафіксны наз. ад дзеяслова заразити (за + разити < razъ, гл. раз). Іншыя версіі (з ісп. < араб.-тур. ці арм. паралелямі) неверагодныя. Трубачоў, Дол., 2, 79; Шанскі, 2, З, 59; БЕР, 1, 607; Скок, 3, 116.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)