перасі́ліць сов.
1. переси́лить; одоле́ть, поборо́ть;
п. сапе́рніка — переси́лить (одоле́ть) сопе́рника;
2. перен. (преодолеть чувство, ощущение) переси́лить, переборо́ть, поборо́ть;
п. боль — переси́лить (переборо́ть, поборо́ть) боль;
3. надорва́ть;
п. каня́ — надорва́ть ло́шадь;
◊ п. сябе́ — поборо́ть себя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змагчы́ сов.
1. разг. оси́лить, одоле́ть; переси́лить;
2. смочь;
не ~глі́ нічо́га зрабі́ць — не смогли́ ничего́ сде́лать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перапе́рці сов., прост.
1. перепере́ть, перетащи́ть;
2. перетолкну́ть, передви́нуть;
3. (одолеть в споре) переспо́рить, поста́вить на своём
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Здо́лець, здале́ць ’магчы, змагчы’. Параўн. до́ліць ’перамагаць’ (Нас.). Рус. пск. сдолять, сдолить ’перамагчы’, пск., цвяр., дан. здо́лить, смал., прыбалт. вздо́леть ’тс’, укр. здола́ти, здолі́ти ’перамагчы’, польск. zdoleć ’змагчы’, чэш. zdolati, zdoliti ’змагчы, перамагчы’, славац. zdolať ’тс’. Ст.-рус. съдолѣти ’перамагчы, умацавацца’ (XIV ст.). Прасл. (паўн.) sъ‑doliti, *sъdolěti — прэфіксальны адыменны дзеяслоў з коранем dol‑ (гл. дол) і значэнне ’змясціць унізе — паваліць’, адкуль перан. ’перамагчы’ (параўн. рус. одолеть, укр. подолати ’тс’) > ’змагчы’. Трубачоў, Эт. сл., 5, 62; Трубачоў, Дополн., 1, 525 (доли́ть ’перамагаць’, doliti). Іначай менш верагодна: ад доля праз значэнне ’дзяліць’ Бернекер, 1, 206–207; Фасмер, 1, 525; Слаўскі, 4, 63; Брукнер, 92; Голуб-Копечны, 104. Яшчэ іначай: да і.-е. кораня *dher‑ ’трымаць’, ’падтрымліваць’, Махэк₂, 123. Але Покарны (1, 252–253) не ўказвае фармацый на ‑l‑ з гэтым коранем; таму патрэбна дадатковая аргументацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
упра́виться сов., разг.
1. (кончить работу, справиться с работой) упра́віцца, ухадзі́цца;
упра́виться с рабо́той упра́віцца (ухадзі́цца) з рабо́тай;
2. (одолеть) спра́віцца, упра́віцца;
с ним ника́к не упра́виться з ім нія́к не спра́віцца (не ўпра́віцца).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змары́ць сов.
1. утоми́ть, истоми́ть; умори́ть; изму́чить;
далёкая даро́га ~ры́ла яго́ — далёкая доро́га утоми́ла (истоми́ла, умори́ла, изму́чила) его́;
2. одоле́ть; смори́ть;
~ры́ў сон — одоле́л (смори́л) сон;
~ры́ла спёка — смори́ла жара́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спра́витьсяI сов.
1. (сделать, исполнить что-л.) спра́віцца, здо́лець (што);
спра́виться с рабо́той спра́віцца з рабо́тай, здо́лець рабо́ту;
2. (одолеть в борьбе) спра́віцца, адо́лець (каго, што);
спра́виться с врага́ми спра́віцца з во́рагамі, адо́лець во́рагаў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
удзяўбці́ сов.
1. (одолеть, долбя) продолби́ть;
уме́рзла так, што не ўдзяўбці́ — промёрзло так, что не продолби́ть;
2. (ударить клювом) клю́нуть, долбану́ть;
3. перен., разг. (втолковать) вдолби́ть;
◊ у. ў галаву́ — вдолби́ть (втемя́шить) в го́лову
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здо́лець сов.
1. (што) суме́ть, смочь; спра́виться (с чем);
я здо́лею рашы́ць зада́чу — я суме́ю (смогу́) реши́ть зада́чу, я спра́влюсь с зада́чей;
2. (получить возможность что-л. сделать) смочь;
учо́ра я не ~леў пае́хаць — вчера́ я не смог пое́хать;
3. (каго, што) одоле́ть; покори́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
апанава́ць (каго, што) сов.
1. охвати́ть, овладе́ть (кем, чем), обуя́ть, объя́ть; (завладеть полностью) одоле́ть;
жанчы́ну ~ва́ў страх — же́нщину охвати́л (обуя́л, объя́л) страх, же́нщиной овладе́л страх;
яго́ ~ва́ла скру́ха — его́ одоле́ла тоска́;
2. (наброситься во множестве) напа́сть (на кого, что); окружи́ть;
яго́ ~ва́лі саба́кі — на него́ напа́ли соба́ки, его́ окружи́ли соба́ки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)