взгроможда́ть несов., разг. узгрува́шчваць, нагрува́шчваць, нава́льваць, наклада́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баласці́раваць
‘загружаць судна для надання яму ўстойлівасці (баласціраваць судна); накладаць верхні слой чыгуначнага палатна для яго роўнасці і трываласці (баласціраваць чыгунку)’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
баласці́рую |
баласці́руем |
| 2-я ас. |
баласці́руеш |
баласці́руеце |
| 3-я ас. |
баласці́руе |
баласці́руюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
баласці́раваў |
баласці́равалі |
| ж. |
баласці́равала |
| н. |
баласці́равала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
баласці́руй |
баласці́руйце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
баласці́руючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
наклада́нне ср.
1. накла́дывание, накла́дка;
2. наложе́ние;
1, 2 см. наклада́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наклада́цца несов.
1. накла́дываться, налага́ться;
2. страд. накла́дываться; налага́ться; см. наклада́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
громозди́ть несов., прям., перен. грува́сціць, нагрува́шчваць; (накладывать) наклада́ць; (наваливать) нава́льваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Піцава́ць 1 ’многа працаваць, да стомы’ (докш., Янк. Мат.; шчуч., Сцяшк. Сл.; Нар. лекс.), ст.-бел. пицовати ’нарыхтоўваць харчы і фураж для войска’ (1511 г.) са ст.-польск. picować ’тс’, ’пасці’, відаць, пры ад’ідэацыі працаваць. Сюды ж піцу́га ’працавіты чалавек’ (Касп.; ушац., Филол. сб., 1966).
Піцава́ць 2 ’пакаваць, накладаць’ (навагр., Сцяшк. Сл.), ’многа накладаць, набіваць бітком’ (карэліц., Нар. сл.). Няясна. Магчыма, у сувязі з піцава́ць 1; параўн. яшчэ польск. picować ’напаўняць харчамі, прадуктамі’.
Піцава́ць 3 ’рэзаць тупым нажом або пілаваць тупой пілой’ (маладз., Янк. Мат.). Гукапераймальнае (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шво, -а, мн. -ы, -оў, н.
1. Месца злучэння сшытых кавалкаў тканіны, скуры.
Парвацца ў шве.
Накладаць швы (сшываць, змацоўваць краі раны, парэзу).
2. Месца злучэння частак чаго-н. (спец.).
Швы чэрапа.
Ш. цаглянай кладкі.
3. Спосаб шыцця, вышыўкі.
Няроўнае ш.
Сцябліністае ш.
◊
Рукі па швах — пра рукі, выцягнутыя ўніз удоўж тулава.
Трашчыць па ўсіх швах — прыходзіць у поўны заняпад, развальвацца; разм.).
|| прым. шыўны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.).
Ш. матэрыял (у хірургіі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
навива́ть несов.
1. навіва́ць; (накручивать) накру́чваць; (наматывать) намо́тваць;
2. (завивать волосы) прост. завіва́ць;
3. обл. (укладывать на воз) наклада́ць, накла́дваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трупа́ціць экспр. ‘есці’ (Юрч. Вытв.): Трупаціла яна крупеню, / Яечню, руднік, жур, смажэню («Энеіда навыварат», Бел. літ. XIX ст.). Рус. смал. трупа́чить ‘разліваць ежу’ (1853 г., СРНГ). Хутчэй за ўсё, экспрэсіўнае ўтварэнне ад трупаць (гл.), аднак параўн. балг. тру́пам ‘накладаць, нагрувашчваць’, макед. трупи ‘навальваць, набіваць’, серб. тр̀пати ‘набіваць, напіхваць’, харв. tr̀pati ‘тс’, славен. trpati ‘тс’ (з харв., серб., (гл. Сной₂, 788) і асабліва серб. тр̀пија ‘абжорства’. Паводле Скока (3, 508), балгарска-македонскія формы звязаны чаргаваннем з харвацка-сербскімі і выводзяцца з *trupъ (гл. труп). Сной₂ (788) узводзіць да прасл. *tьrpati, роднаснага ст.-інд. tr̥̀pyati ‘насыціцца, задаволіцца’, нова-перс. tulf ‘перанасычанасць’ і пад. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шов м., в разн. знач. шво, род. шва ср.;
разгла́дить шов разгла́дзіць шво;
шить ме́лким швом шыць дро́бным швом;
накла́дывать швы мед. наклада́ць (накла́дваць) швы;
сварно́й шов стр., техн. зварно́е шво.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)