надры́ў, -ры́ву, м.
1. гл. надарваць.
2. Надарванае месца.
Вяроўка з надрывам.
3. перан. Празмернае фізічнае напружанне.
З надрывам працуе рухавік.
4. перан. Узбуджанасць, хваравітасць у праяўленні пачуццяў.
Гаварыць з надрывам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перасі́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.
Празмерна напружваючы сілы, змучыць, надарваць сябе. Перасіліўся конь у цяжкім возе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да надарваць.
•••
Надрываць горла (глотку) — тое, што і драць горла (гл. драць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надорва́ть сов.
1. (бумагу, ткань) нададра́ць; (верёвку и т. п.) надарва́ць;
2. (повредить) надарва́ць, падарва́ць; см. надрыва́ть;
◊
надорва́ть живо́тики падарва́ць жываты́;
надорва́ть себе́ го́лос падарва́ць сабе́ го́лас;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
над... (над’..., нада...), прыстаўка.
I. Утварае дзеясловы са знач.:
1) павелічэнне чаго-н. чым-н., напр., надбудаваць;
2) няпоўнае дзеянне, якое распаўсюджваецца на частку чаго-н., напр.: надпіць, надламаць, над’есці, надарваць.
II. Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач. больш высокага становішча, напр.: надброўе, надгартанны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надрыва́ць несов., в разн. знач. надрыва́ть; (повреждать — ещё) надса́живать; см. надарва́ць;
◊ н. душу́ — надрыва́ть ду́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перасі́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.
1. каго-што. Перамагчы, пераадолець.
П. праціўніка і паваліць.
Плыўцы перасілілі цячэнне.
2. перан., каго-што. Пераадолець якое-н. пачуццё, адчуванне, жаданне і пад.
П. страх.
П. сябе.
3. каго. Змучыць, надарваць, прымушаючы празмерна напружвацца.
П. каня.
|| незак. перасі́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падарва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., каго-што.
1. Знішчыць, разбурыць узрывам. Падарваць танк. Падарваць мост. □ Каб не здавацца ў рукі ворагу, «Вараг» падарвалі і падтрымалі славу рускага флоту. Колас.
2. перан. Нанесці шкоду, аслабіць, разладзіць. Падарваць аўтарытэт. □ Гераічная барацьба лепшых сыноў рабочага класа падарвала ўстоі самаўладства, устоі векавечнай цемры, няволі. Купала. // Разм. Сапсаваць сваё або чыё‑н. здароўе. [Асмалоўскі:] — Хоць бы пасаромеўся, што нябожчыцу-жонку падарваў на рабоце. Сіўцоў.
•••
Падарваць жывот (жываты) — тое, што і надарваць жывот (жываты) (гл. надарваць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надса́днік ’талакнянка’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), рус. надсаднай ’увярэднік балотны’. Відаць, да надсадны ’сумны, цяжкі’ (Ян.), параўн. рус. надсадно ’балюча, сумна’ і надсадная трава ’нейкая лекавая расліна’, надсадка ’тс’, саднить ’шчымець’, досада ’прыкрасць’; усё да садзіць (Фасмер, 1, 531), параўн. размоўнае надсадзіць ’надарваць, нашкодзіць’, надсада ’надарванасць, хвароба ад цяжкай работы’, пра гэта ж сведчыць і ілюстрацыя да слова: Натсаднік — як бруснічнік, ат почак (Сл. ПЗБ, 188).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надры́ў, ‑рыву, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. надарваць (у 1 знач.).
2. Надарванае месца. Надрыў на мяшку.
3. перан. Празмернае фізічнае напружанне. Ганяў за двое ці больш узбоч шашы прыглушана і з надрывам узвываў грузавік. Гроднеў.
4. перан. Узбуджанасць, хваравітасць у праяўленні сваіх пачуццяў. — Даруй, Настуля, — ціха, з балючым надрывам у голасе, сказаў [Грысь]. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)