лы́ндаваць
‘ленавацца’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лы́ндую |
лы́ндуем |
| 2-я ас. |
лы́ндуеш |
лы́ндуеце |
| 3-я ас. |
лы́ндуе |
лы́ндуюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лы́ндаваў |
лы́ндавалі |
| ж. |
лы́ндавала |
| н. |
лы́ндавала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лы́ндуй |
лы́ндуйце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
лы́ндуючы |
Іншыя варыянты:
лындава́ць.
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лындава́ць
‘ленавацца’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лынду́ю |
лынду́ем |
| 2-я ас. |
лынду́еш |
лынду́еце |
| 3-я ас. |
лынду́е |
лынду́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лындава́ў |
лындава́лі |
| ж. |
лындава́ла |
| н. |
лындава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лынду́й |
лынду́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
лынду́ючы |
Іншыя варыянты:
лы́ндаваць.
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
абленава́цца, ‑лянуюся, ‑лянуешся, ‑лянуецца; зак.
Разм. Стаць лянівым, прывыкнуць ленавацца. [Патржанецкі:] — Я бачу, што вам страшна крануцца з месца, што вы абленаваліся, што вам шкада вось гэтай утульнасці, вы баіцеся страціць яе. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лягава́ць ’лайдачыць, ленавацца’ (слонім., Сцяшк. Сл.). Да ля́га 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лазікава́ць ’ленавацца, ухіляцца ад работы’ (карэліц., Нар. сл.) запазычана з польск. łazikować ’бадзяцца; занядбаць, пакінуць работу’. Да лазін (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ланава́цца ’ленавацца’ (воран., Сл. паўн.-зах.). Да лень, лянота (гл.). Супастаўленне л — лʼ на бел. моўнай тэрыторыі з’яўляецца характэрным: клуня — клюня, лаушэнь — леу‑ шня, логма — лёгма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паленава́цца, ‑лянуюся, ‑лянуешся, ‑лянуецца; зак.
1. Не зрабіць чаго‑н. з-за ляноты. Нартыш хацеў закурыць, але перадумаў, паленаваўся выходзіць у халодную кухню. Няхай. — Я сёння нібы прадчувала, што вы зойдзеце, і таму не паленавалася прыгатаваць наш агульны ласунак. Вось ваша талерка. Паслядовіч.
2. Ленавацца некаторы час. [Лёня] грозна зірнуў на Валодзю і Алеся, якія любілі паленавацца і пры зручным выпадку стараліся пазбавіцца ад любой работы. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разбіндзюга́цца ’пачаць ленавацца, свавольнічаць’ (Нас.). Параўн. біндзюга́нне ’бязмэтнае блуканне’, біндзюгайнік ’той, хто бязмэтна блукае’ (Юрч.), біндзюга́йла ’той, хто швэндаецца, нічым не займаючыся’ (гл.), сюды ж бінды біць ’швэндацца без справы’, што звязваецца з літ. biñde ’гультай’, bìndza ’гультай, абібок’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 59). Сюды ж, магчыма, розбіндова́ць ’адлупцаваць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тру́хнуць ‘трухлець, парахнець, трупехнуць’ (Некр. і Байк., ТС), трухну́ць ‘гніць’ (Яруш.), сюды ж тру́хнуць ‘баяцца, падаць духам’ (Ласт.), ‘многа і позна спаць’ (полац., Нар. лекс.). Параўн. укр. трю́хнути ‘гніць, трухлець’, рус. тру́хнуть ‘тс’, серб. тру̏нути ‘трухлець, раскладацца’, харв. truhnuti ‘спаць, ленавацца’, славен. trohnẹ́ti ‘гніць’. Прасл. *truxъnǫti, магчыма, і *trǫx(ъ)nǫti з другаснай назалізацыяй (Сной у Бязлай, 4, 231), параўн. труха́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дрынду́шка ’частушка’, ’дробязь, цацка’ (БРС), дрындуха ’частушка’ (Шат.). Параўн. у Насовіча: дры́ндаць ’ленавацца; хадзіць, спяваючы’, дры́нда ’гультай’, ’від плуга’. Слаўскі (1, 172) прыводзіць вялікую групу слав. слоў са шматлікай семантыкай і лічыць, што гэта ўсё лексемы гукапераймальнага характару. Параўн. польск. drynda ’вазок’, dryndač ’павольна ехаць, трэсціся на возе’, укр. дри́нда ’вазок’, дри́ндати ’бегчы рыссю’, серб.-харв. др̏ндати ’балбатаць, размаўляць’ і г. д. Паводле Сл. паўн.-зах., дры́ндаць ’хадзіць без справы, бадзяцца’ < польск. dryndać.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)