бу́хнуць², -ну, -неш, -не; -ні; зак. і аднакр. (разм.).
1. гл. бухаць.
2. Бухнуцца.
Б. з печы на падлогу.
3. Уліць, усыпаць, укінуць адразу ў вялікай колькасці.
Б. жменю солі ў місу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стугане́ць
‘грукатаць, бухаць, ляскатаць’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
стугане́ю |
стугане́ем |
| 2-я ас. |
стугане́еш |
стугане́еце |
| 3-я ас. |
стугане́е |
стугане́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
стугане́ў |
стугане́лі |
| ж. |
стугане́ла |
| н. |
стугане́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
стугане́й |
стугане́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
стугане́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
вы́бухнуць
‘аднакратн. да вы+бухаць’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́бухну |
вы́бухнем |
| 2-я ас. |
вы́бухнеш |
вы́бухнеце |
| 3-я ас. |
вы́бухне |
вы́бухнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́бухнуў |
вы́бухнулі |
| ж. |
вы́бухнула |
| н. |
вы́бухнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́бухні |
вы́бухніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́бухнуўшы |
Крыніцы:
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бух, выкл.
1. Ужыв. для абазначэння глухога адрывістага гуку пры ўдары, стрэле і пад.
Прыцэліўся — бух!
2. у знач. вык. Ужыв. ў значэнні дзеясловаў бухнуць², бухнуцца і бухаць (разм.).
Разбегся і бух у раку.
Бух аб падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бу́хать несов., в разн. знач. бу́хаць; см. бу́хнутьI;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
у́хать несов.
1. разг. (издавать громкий звук) бу́хаць, грыме́ць; (громко кричать) ву́хкаць, во́хкаць;
вдалеке́ у́хал гром удалечыні́ бу́хаў (грыме́ў) гром;
2. (с шумом падать) прост. бу́хаць, го́паць; па́даць;
3. (класть в большом количестве) прост. бу́хаць, гаці́ць, пе́рці;
4. (пропадать) прост. ма́рна прапада́ць, гі́нуць;
5. (расходовать) прост. бу́хаць;
6. (ударять) прост. сту́каць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Часта, раз за разам бухаць. Аркестр іграў факстрот, часта і гулка бухкаў барабан, звінелі і бразгаталі медныя талеркі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Бухаць некаторы час. Пабухаць малатком. □ — Махнём заўтра да мяне ў Грамы, прафесары! — гукае Мікола. .. У гаспадара майго стрэльба.. Пабухаем у лесе, бярозавіку пап’ём. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Набу́хаць ’наліць празмерна’ (Арх. Федар.), укр. набу́хати ’тс’, рус. набу́хать ’тс’. Ад бу́хаць ’ліць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бу́хал ’бусел’ (палес., КЭС). Магчыма, змена першапачатковага бу́сел пад уплывам дзеяслова бу́хаць. Але больш верагодным здаецца ўтварэнне непасрэдна ад бу́хаць (параўн. характэрны для бусла шум, стук, які ён робіць дзюбай). Параўн. ням. Klapperstorch ’бусел’ (klappern ’стукаць; ляскаць’). Параўн. яшчэ назву птушкі, таксама ўтвораную ад бу́хаць — бу́хала ’бугай’ (па крыку; Інстр. II), рус. бу́ха́ла, бу́хало ’бугай’, бу́хало ’пугач’ (да гэтага параўн. Булахоўскі, ИАН ОЛЯ, VII, 99; Фасмер, 1, 254; Шанскі, 1, Б, 240). Бел. слову па марфалогіі дакладна адпавядае балг. бу́хал ’пугач’ (Strix bubo), таксама гукапераймальнае, гл. БЕР, II, 93; Будзішэўска, Słown., 121. Краўчук, БЛ, 1975, 7, 67–68.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)