Плыве́ц ’той, хто плавае’ (ТСБМ). Да прасл. *plyvati ’перасоўвацца па паверхні вады, плывучы па ёй’ — дзеяслова шматразовага дзеяння ад *ply‑nǫ‑ti < *pluii ’плыць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэвізо́р ’той, хто робіць рэвізію, кантралёр’ (ТСБМ). Ст.-бел. ревизоръ ’тс’ < ст.-польск. rewizor < лац. revīsor (Булыка, Лекс. запазыч., 24) < лац. rěvīso ’зноў гляджу (аглядаю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэфарма́тар ’той, хто праводзіць рэформу; пераўтваральнік’ (ТСБМ). Ст.-бел. реформаторъ ’прыхільнік кальвінізму’ < польск. reformator < лац. refōrmātor ’пераўтваральнік’ ці непасрэдна з лац. (Булыка, Лекс. запазыч., 173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіпа́йла ‘той, хто сіпіць, сіплы’ (Гарэц., Др.-Падб., Некр. і Байк.). Ад сіпець (гл.) з дыялектным экспрэсіўным суфіксам ‑айла (Сцяцко, Афікс. наз., 93 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супаста́т старое ’вораг, непрыяцель’, лаянк. ’разбойны, злачынец, ліхадзей’ (ТСБМ), ’упарты чалавек’ (чэрв., Жд. 2), ’тс’, ’варожы воін’ (Бяльк.), ’супраціўнік, нягоднік’ (Рам. 1; рас., Сл. ПЗБ), супуста́тка, лаянк. Укр., рус. супоста́т, ст.-рус. супостатъ ’праціўнік; д’ябал’, ст.-слав. сѫпостатъ ’вораг, непрыяцель, праціўнік’. З *sǫ‑po‑statъ, дзе *sǫ‑ і *po‑ прыстаўкі; *‑statъ утворана з суф. *‑tъ ад *stati, *stanǫ ’стаць’, гл. Слаўскі, SP, 2, 37; ESJSt, 14. 863 (< *sъ‑po‑stati ’паставіць аднаго супраць другога’); параўноўваюць з літ. stótas ’той, які пастаўлены’, авест. stāta ’той, які стаіць’, лац. praestātus ’пастаўлены’; гл. Траўтман, 283; Мее, 302; Фасмер, 3, 805. Паводле Львова (Этимология–1972, 112–113), дакладная калька грэч. ύπ‑εν‑αντίος < ύπο‑ ’з’, έν‑ ’перад, па’, ‑άντίος ’той, які знаходзіцца насупраць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
воздержа́вшийся
1. прич. які́ (што) устрыма́ўся;
2. сущ. той, хто (што) устрыма́ўся;
постановле́ние при́нято при двух воздержа́вшихся пастано́ва прыня́та пры двух, што ўстрыма́ліся (хто ўстрыма́ўся);
воздержа́вшихся не́ было тых, хто б устрыма́ўся, не было́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
погна́ться пагна́цца;
◊
за двумя́ за́йцами пого́нишься, ни одного́ не пойма́ешь посл. хто зашма́т жада́е, той нічо́га не ма́е; за сем рабо́т бярэ́цца, а ні адна́ не ўдае́цца; хто два за́йцы го́ніць, ніво́днага не здаго́ніць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Валаво́д 1 ’той, хто валаводзіць’ (КТС). Да валаводзіць (гл.).
Валаво́д 2 ’вяроўка’ (Мат. Гом.); ’вяроўка для навязвання жывёлы’ (З нар. сл.). Да вол і вадзіць 4.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вячэ́р ’вячэра’ (Касп.). Відавочна, «аднаўленне» формы м. р., магчыма, па аналогіі да вядомага на той жа тэрыторыі слова ужын. Параўн. да апошняга рус. дыял. ужина ’вячэра’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вінарка ’бутэлька для віна’ (КТС) утворана ад лексемы віна́рня ’вінны пограб’; ’вінная крама’. Суф. ‑ка той самы, што і ў лексем бутэлька (гл.), мане́рка ’біклага’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)