сартава́льнік, ‑а, м.
1. Асоба, якая займаецца сарціроўкай чаго‑н. Працаваць сартавальнікам на пошце.
2. Механізм для сарціроўкі чаго‑н. Магнітны сартавальнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вульгарыза́тарства, ‑а, н.
Вульгарызацыя чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дасягну́ць, ‑сягну, ‑сягнеш, ‑сягне; зак.
1. чаго і да чаго. Рухаючыся, дайсці, даехаць да якога‑н. месца; дабрацца куды‑н. Лодка дасягнула сярэдзіны рэчкі. Цень дрэва дасягнуў да дарогі. // Распаўсюджваючыся, дайсці, данесціся да каго‑, чаго‑н. (пра гукі, пахі і пад.). Гул дасягнуў нашага слыху. Чуткі дасягнулі вёскі. □ За ракой узляцелі ў вышыню ракеты, рассыпаліся, але святло іх не дасягнула гэтага берага. Шамякін.
2. чаго і да чаго. Дайсці да якога‑н. месца, узроўню, мяжы (пра велічыню, памеры, колькасць і пад.). Мароз дасягнуў 40°. Бой дасягнуў самага высокага напружання.
3. чаго. Дажыць да якога‑н. узросту. Дасягнуць паўналецця. Дасягнуць старасці.
4. чаго. Дамагчыся чаго‑н., набыць, атрымаць жаданае. Дасягнуць згоды. Дасягнуць мэты. □ Бальшавікі гаварылі проста: прэч старую ўладу, толькі пры гэтай умове можна дасягнуць свабоды. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́раз, прыназ. з В.
1. Упоперак чаго-н., з аднаго боку на другі.
Перайсці ц. вуліцу.
Пабудаваць пераправу ц. раку.
2. Паверх чаго-н.
Пераскочыць ц. плот.
3. Праз, скрозь што-н. (пры назвах прадметаў, асяроддзя, праз якія хто-, што-н. праходзіць, пранікае).
Ісці ц. лес.
Залезці ц. акно.
Ц. шыбы ледзь прасочвалася святло.
4. Пры дапамозе каго-, чаго-н.
Перадаць прывітанне ц. знаёмага.
5. Праз некаторы час або праз некаторую адлегласць пасля чаго-н.
Сустрэліся ц. год.
Дрэўцы раслі ц. кожныя дзесяць метраў.
6. Па якой-н. прычыне, па віне каго-н.
Ц. яго многія пацярпелі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазба́віць, ‑збаўлю, ‑збавіш, ‑збавіць; зак.
1. каго-чаго. Адняць што‑н., пакінуць без чаго‑н. Пазбавіць маёмасці. Пазбавіць волі. Пазбавіць увагі. □ За прагрэсіўную дзейнасць.. [бацьку Крупскай] аддалі пад суд і пазбавілі права займаць дзяржаўныя пасады. «Работніца і сялянка». Новая хваля сораму прыліла да .. стомленага, бледнага твару [Крысціны], пазбавіла яе мовы. Васілевіч.
2. ад каго-чаго і чаго. Вызваліць ад чаго‑н.; даць магчымасць не рабіць чаго‑н. Пазбавіць ад эксплуатацыі. Пазбавіць ад клопатаў. □ Мы маладзеем разам з усёй нашай краінай, бо наша сапраўднасць пазбавіла нас нашай нацыянальнай абмежаванасці, вывела на шырокі гасцінец сусветнай культуры. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запіса́цца, -пішу́ся, -пі́шашся, -пі́шацца; -пішы́ся; зак.
1. Запісаць сябе ў спіс, у склад чаго-н.
З. на прыём да ўрача.
2. Захапіўшыся пісаннем чаго-н., забыцца на час (разм.).
Я так запісаўся, што не заўважыў, як прайшоў час.
3. Зарэгістраваць у загсе свой шлюб (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
культ, -у, М -льце, м.
1. Рэлігійнае служэнне бажаству і звязаныя з гэтым абрады.
К. бога Сонца ў язычнікаў.
Служыцелі культу (духавенства).
2. перан., каго-чаго. Сляпое пакланенне каму-, чаму-н., абагаўленне каго-, чаго-н.
К. асобы.
|| прым. ку́льтавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ідэа́л, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -у. Тое, што складае вышэйшую мэту дзейнасці, імкненняў.
Агульначалавечыя ідэалы.
2. -у, чаго або які. Дасканалы ўзор чаго-н.
І. жаночай прыгажосці.
3. -а. Вышэйшае ўвасабленне якіх-н. якасцей, узор годнасці.
Гэты чалавек — мой і.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́ндэкс, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Паказальнік, спіс чаго-н.
І. геаграфічных назваў.
І. імён.
2. Лічбавы (або літарны) паказчык чаго-н.
І. прамысловай вытворчасці.
І. аптовых цэн.
3. Умоўнае абазначэнне ў сістэме якой-н. класіфікацыі.
Паштовы і.
|| прым. і́ндэксны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вяха́, -і́, мн. вёхі і (з ліч. 2, 3, 4) вяхі́, вех, ж.
1. Шост, тычка, звычайна з пучком травы ці галінак на версе для абазначэння мяжы, напрамку, руху.
2. перан., чаго; звычайна мн. Важны момант, этап у развіцці чаго-н.
Асноўныя вехі творчасці пісьменніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)