насні́ць, ‑сню, ‑сніш, ‑сніць; зак., чаго.

Разм. Убачыць многа чаго‑н. у сне, прысніць. Шмат недарэчнага насніла Люба за д[о]ўгую ноч. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нато́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

Разм. Уваткнуць, натыкаць у што‑н. многа чаго‑н. Наторкаць сухіх галінак вакол градак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сартава́льнік, ‑а, м.

1. Асоба, якая займаецца сарціроўкай чаго‑н. Працаваць сартавальнікам на пошце.

2. Механізм для сарціроўкі чаго‑н. Магнітны сартавальнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вульгарыза́тарства, ‑а, н.

Вульгарызацыя чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дасягну́ць, ‑сягну, ‑сягнеш, ‑сягне; зак.

1. чаго і да чаго. Рухаючыся, дайсці, даехаць да якога‑н. месца; дабрацца куды‑н. Лодка дасягнула сярэдзіны рэчкі. Цень дрэва дасягнуў да дарогі. // Распаўсюджваючыся, дайсці, данесціся да каго‑, чаго‑н. (пра гукі, пахі і пад.). Гул дасягнуў нашага слыху. Чуткі дасягнулі вёскі. □ За ракой узляцелі ў вышыню ракеты, рассыпаліся, але святло іх не дасягнула гэтага берага. Шамякін.

2. чаго і да чаго. Дайсці да якога‑н. месца, узроўню, мяжы (пра велічыню, памеры, колькасць і пад.). Мароз дасягнуў 40°. Бой дасягнуў самага высокага напружання.

3. чаго. Дажыць да якога‑н. узросту. Дасягнуць паўналецця. Дасягнуць старасці.

4. чаго. Дамагчыся чаго‑н., набыць, атрымаць жаданае. Дасягнуць згоды. Дасягнуць мэты. □ Бальшавікі гаварылі проста: прэч старую ўладу, толькі пры гэтай умове можна дасягнуць свабоды. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

це́раз, прыназ. з В.

1. Упоперак чаго-н., з аднаго боку на другі.

Перайсці ц. вуліцу.

Пабудаваць пераправу ц. раку.

2. Паверх чаго-н.

Пераскочыць ц. плот.

3. Праз, скрозь што-н. (пры назвах прадметаў, асяроддзя, праз якія хто-, што-н. праходзіць, пранікае).

Ісці ц. лес.

Залезці ц. акно.

Ц. шыбы ледзь прасочвалася святло.

4. Пры дапамозе каго-, чаго-н.

Перадаць прывітанне ц. знаёмага.

5. Праз некаторы час або праз некаторую адлегласць пасля чаго-н.

Сустрэліся ц. год.

Дрэўцы раслі ц. кожныя дзесяць метраў.

6. Па якой-н. прычыне, па віне каго-н.

Ц. яго многія пацярпелі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пазба́віць, ‑збаўлю, ‑збавіш, ‑збавіць; зак.

1. каго-чаго. Адняць што‑н., пакінуць без чаго‑н. Пазбавіць маёмасці. Пазбавіць волі. Пазбавіць увагі. □ За прагрэсіўную дзейнасць.. [бацьку Крупскай] аддалі пад суд і пазбавілі права займаць дзяржаўныя пасады. «Работніца і сялянка». Новая хваля сораму прыліла да .. стомленага, бледнага твару [Крысціны], пазбавіла яе мовы. Васілевіч.

2. ад каго-чаго і чаго. Вызваліць ад чаго‑н.; даць магчымасць не рабіць чаго‑н. Пазбавіць ад эксплуатацыі. Пазбавіць ад клопатаў. □ Мы маладзеем разам з усёй нашай краінай, бо наша сапраўднасць пазбавіла нас нашай нацыянальнай абмежаванасці, вывела на шырокі гасцінец сусветнай культуры. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дасле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., каго-што.

1. Зрабіць навуковы агляд з мэтай пазнання, высвятлення чаго-н.

Д. законы прыроды.

Д. склад рэчыва.

2. Абследаваць, агледзець (аглядаць) для высвятлення, устанаўлення чаго-н.

Д. хворага.

Д. мясцовасць.

|| наз. дасле́даванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзе́ля, прыназ. з Р.

1. каго-чаго. Выражае мэтавыя адносіны, ужыв. пры абазначэнні асобы ці прадмета, у інтарэсах якіх здзяйсняецца што-н.

Д. агульнай справы.

Я зраблю гэта д. вас.

2. чаго. Выражае мэтавыя адносіны, ужыв. пры абазначэнні мэты дзеяння.

Д. адпачынку.

Д. кавалка хлеба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

до́за, -ы, мн. до́зы, доз, ж.

1. Дакладна адмераная колькасць чаго-н. (якога-н. рэчыва, лякарства і пад.).

Прымаць лякарства невялікімі дозамі.

Д. радыеактыўнага апрамянення.

2. перан. Некаторая колькасць чаго-н. (іроніі, смеху і пад.).

Д. яўнай іроніі і знявагі.

|| прым. до́завы, -ая, -ае (спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)