Дэ́ман ’дэман’ (БРС). Рус. де́мон, укр. де́мон. Кніжнае запазычанне са ст.-слав., ц.-слав. демонъ, дѣмонъ ’тс’ (а гэта з грэч. δαίμων ’злы дух, д’ябал’). Гл. Фасмер, 1, 498; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 67.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Капіта́н ’афіцэрскае званне’, ’асоба, якая мае гэта званне’, ’камандзір судна’, ’кіраўнік спартыўнай каманды’, ст.-бел. капитанъ (пач. XVII ст.). Запазычана са ст.-польск. kapitan (Булыка, Запаз., 138), якое з с.-дац. capitāneus ’галоўны’ < caput ’галава’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ля́даўка ’яравая пшаніца’ (Касп.). Да ля́да 2 (’пшаніца, якую сеюць на лядзе’). Аднак дзякуючы народнай этымалогіі гэта лексема ўспрымаецца як роднасная да лёд, параўн. зэльв. лядоўка ’яравая пшаніца, якую сеюць вельмі рана, пры замаразках’ (Сцяц.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перабе́рыць ’замучыць’ у сказе: Гэта боль пераберыць мяне (мядз., Жыв. сл.). Да пера- (гл.) і ⁺бе́рыць, якое, відаць, генетычны суадносіцца з бароць (гл.). Аб пераходзе о > е па нявытлумачаных прычынах гл. Карскі, 1, 154–158.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

канёк I, -нька́ м., в разн. знач. конёк;

разны́ к. упрыго́жвае дах — резно́й конёк украша́ет кры́шу;

◊ се́сці на свайго́ канька́ — сесть на своего́ конька́;

гэ́та яго́ к. — э́то его́ конёк

канёк II, -нька́ м. (для катания по льду) конёк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гуча́ць несов., прям., перен. звуча́ть;

стру́ны г. глу́ха — стру́ны звуча́т глу́хо;

гучы́ць вясёлая мело́дыя — звучи́т весёлая мело́дия;

Чалаве́к! Гэ́та гучы́ць го́рда! — Челове́к! Э́то звучи́т го́рдо!;

у гэ́тым пыта́нні гучы́ць сумне́нне — в э́том вопро́се звучи́т сомне́ние;

◊ не гучы́ць — не звучи́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праду́кт, -ту м.

1. в разн. знач. проду́кт;

сыры́ п. — сыро́й проду́кт;

п. згара́ння — проду́кт сгора́ния;

гэ́та фо́рмула — п. до́ўгіх по́шукаў — э́та фо́рмула — проду́кт до́лгих по́исков;

2. только мн. (съестные припасы) проду́кты;

○ суку́пны грама́дскі п. — эк. совоку́пный обще́ственный проду́кт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ведь

1. союз; при переводах всегда опускается и соответствующий оттенок фразы компенсируется прибавлением к первому слову част. ж (после гласной) или жа (после согласной);

веди́ нас, ведь ты зна́ешь доро́гу вядзі́ нас, ты ж ве́даеш даро́гу;

а ведь я вам говори́л! а я ж вам каза́ў!;

2. част.; переводится словами гэ́та, дык, также с част. ж (жа);

ведь я и не спо́рю! дык я і не спрача́юся!;

ведь вот как интере́сно! гэ́та ж вунь як ціка́ва!.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поглоща́ть несов. паглына́ць; (съедать) з’яда́ць; (пожирать) пажыра́ць; (вбирать, впитывать) убіра́ць; (впивать) упіва́ць; (всасывать) усмо́ктваць; (отнимать) адыма́ць, адбіра́ць; (увлекать) захапля́ць;

поглоща́ть кни́гу за кни́гой паглына́ць кні́гу за кні́гай;

песо́к поглоща́ет во́ду пясо́к паглына́е (усмо́ктвае) ваду́;

поглоща́ть вла́гу паглына́ць (убіра́ць, упіва́ць, усмо́ктваць) ві́льгаць;

цветно́е стекло́ поглоща́ет лучи́ каляро́вае шкло паглына́е прамяні́;

э́та рабо́та поглоща́ет мно́го вре́мени гэ́та пра́ца адыма́е (адбіра́е) шмат ча́су;

э́та рабо́та поглоща́ет его́ целико́м гэ́та пра́ца захапля́е яго́ ца́лкам;

печь поглоща́ет мно́го то́плива печ паглына́е шмат па́ліва;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ба́бчыцца ’зморшчвацца; скручвацца ў вузлы; старэць; поркацца, марудзіць’ (Нас., Бяльк., Гарэц., Юрч.). Рус. ба́бчиться ’перапутвацца, збівацца (аб сцяблах)’. Параўн. чэш. babčeti зморшчвацца (пра яблыкі)’. Утварэнне ад ба́бка. Гэта — дакладная паралель утварэнням ад ба́ба: ба́бець, ба́біцца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)