гэ́та

часціца

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

гэ́та, часц.

1. указ. Служыць для выдзялення, падкрэслівання таго ці іншага слова ў сказе.

Г. мы прыйшлі.

2. Удакладняе сэнс выказніка, які выражаны назоўнікам, прыметнікам, інфінітывам ці прыслоўем.

Праца — г. крыніца нашага багацця.

Жыццё — г. барацьба.

3. узмацн. Узмацняе сэнс, значэнне папярэдняга займенніка, прыслоўя, часціцы ў пытальных, клічных і даданых сказах.

Ці г. ты яшчэ з работы ідзеш?

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гэ́та

1. мест. указ., ж. и ср. э́та; э́то; см. гэ́ты;

2. в знач. сущ. э́то, то;

не г. я меў на ўва́зе — не э́то я име́л в виду́;

3. мест. указ. при отсутствующем сказ. э́то;

пра́ца — г. крыні́ца на́шага бага́цця — труд — э́то исто́чник на́шего бога́тства;

4. частица э́то;

хто г. гаво́рыць? — кто э́то говори́т?;

дзе г. ты прапада́ў? — где э́то ты пропада́л?;

як г. так? — как э́то так?;

5. частица усил. э́то;

што г. ён цяпе́р парабля́е? — что э́то он сейча́с поде́лывает?;

6. частица разг. (при припоминании забытого) бишь;

як г. яго́ заву́ць? — как бишь его́ зову́т?;

7. частица (в сочетании с частицей ж при восклицании) ведь;

г. ж вунь як ціка́ва! — ведь вот как интере́сно!;

◊ г. зна́чыць — (сокращённо г.зн. —) союз пояснительный то есть (сокращённо т.е.);

вось г. я разуме́ю! — вот э́то я понима́ю!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гэ́та, часціца.

1. указальная. Служыць для выдзялення, падкрэслівання таго ці іншага слова ў сказе. І яшчэ было чым міла Тое поле хлапчуку, Гэта тым, што дзед Курыла Там яго трымаў руку. Колас. Гэта Ленін навучыў, каб народ шчасліва жыў. З нар. // Паказвае на ўдакладняльны сэнс другой часткі выказвання. Адзін дуб у полі — гэта не лес. □ Службовы аўтобус імчыцца па бетаніраванай дарозе — гэта едуць у Бярозу.. будаўнікі. Дадзіёмаў.

2. узмацняльная. Служыць для ўзмацнення значэння папярэдняга займенніка, прыслоўя, часціцы ў пытальных, клічных і даданых сказах. [Альжбета:] Куды вы, родненькія, ці ж гэта вы ўсё яшчэ з рынку едзеце? Купала. Чалавек у космасе! Як гэта здорава, сябры! А. Александровіч. Няма патрэбы ўсяму ўзводу ісці пад Доўгі Брод, як гэта было намечана раней. Колас.

•••

Гэта яшчэ (толькі) кветачкі — пра пачатак чаго‑н., звычайна непажаданага, за якім трэба чакаць яшчэ большага.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гэ́та​II часц denn;

што гэ́та з ва́мі? was fehlt Íhnen denn?;

як гэ́та мо́жна? wie kann man bloß?

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

гэ́та​I займ

1. гл гэты;

2. у знач наз н das, dies(es), es;

гэ́та до́бра das ist gut;

я гэ́та чу́ю ich höre es;

пра гэ́та davón, darüber;

пасля́ гэ́тага danách;

з гэ́тым damít, hiermít;

дзе́ля гэ́тага dafür; hierfür;

для гэ́тага dazú, dafür;

да гэ́тага dazú;

ад гэ́тага davón;

з гэ́тага daráus

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

гэ́ты

займеннік, указальны, безасабовы

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. гэ́ты гэ́та
гэ́тая		 гэ́та
гэ́тае		 гэ́тыя
Р. гэ́тага гэ́тай
гэ́тае		 гэ́тага гэ́тых
Д. гэ́таму гэ́тай гэ́таму гэ́тым
В. гэ́ты (неадуш.)
гэ́тага (адуш.)		 гэ́ту
гэ́тую		 гэ́та
гэ́тае		 гэ́тыя
гэ́тых
Т. гэ́тым гэ́тай
гэ́таю		 гэ́тым гэ́тымі
М. гэ́тым гэ́тай гэ́тым гэ́тых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пана́шчыць

‘утварыць дзеянне так, як гэта робіцца нашча (панашчыць думку, душу і пад.)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пана́шчу пана́шчым
2-я ас. пана́шчыш пана́шчыце
3-я ас. пана́шчыць пана́шчаць
Прошлы час
м. пана́шчыў пана́шчылі
ж. пана́шчыла
н. пана́шчыла
Загадны лад
2-я ас. пана́шчы пана́шчыце
Дзеепрыслоўе
прош. час пана́шчыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

перадаражы́ць

‘выставіць высокі кошт і праз гэта не прадаць што-небудзь і без прамога дапаўнення (у значэнні перадаражыцца)’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. перадаражу́ перадаражы́м
2-я ас. перадаражы́ш перадаражыце́
3-я ас. перадаражы́ць перадаража́ць
Прошлы час
м. перадаражы́ў перадаражы́лі
ж. перадаражы́ла
н. перадаражы́ла
Загадны лад
2-я ас. перадаражы́ перадаражы́це
Дзеепрыслоўе
прош. час перадаражы́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

незнаро́к, прысл.

Выпадкова, ненаўмысна.

Здарылася гэта н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)