Сёдні ‘сёння’ (Гарэц., Ласт., Ян., Мат. Гом.), сёдне ‘тс’ (Сл. Брэс.), ся́дні ‘тс’ (Нас.). Гл. сёння; форма без асіміляцыі д > н.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тараба́йка ’балаболка’ (хойн., Шатал.), ’бразготка’, ’лапатуха’ (Ян.), тараба́лка ’балбатуха’ (парыц., Янк. Мат.). Ад тарабаніць 1 (гл.), пад уплывам баяць, байка, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Та́рчыць ’драць бульбу на тарцы’ (мазыр., ЖНС), ’церці бульбу на тарцы’ (Вешт.), сюды ж тарча́нік ’дранік’ (Мат. Гом.). Гл. та́рка 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Таўста́я ’цяжарная (жанчына)’ (докш., Янк. Мат.), ’цяжарная’ (Барад.; віл., гродз., Сл. ПЗБ), ’котная, цяжарная (пра авечку)’ (віл. Жыв. св.). Гл. тоўстая.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трахамо́цце ‘лахманы, манаткі’ (Мат. Маг.), трахомо́цье ‘тс’ (ЛМТ). Кантамінацыя лексем траха́(ць) і (лах)мо́цце (гл.). Аналагічна ўтворана экспрэсіўнае рахамоцце, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

велічыня́ ж.

1. (объём, протяжённость, количество чего-л.) разме́р м., величина́;

в. зарпла́ты — разме́р зарпла́ты;

2. простра́нность, обши́рность;

3. мат., физ. величина́;

бяско́нца мала́я в. — бесконе́чно ма́лая величина́;

4. перен. величина́;

ён. в. ў наву́цы — он величина́ в нау́ке;

○ абсалю́тная в. — абсолю́тная величина́;

пастая́нная в. — постоя́нная величина́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

извле́чь сов.

1. (достать) даста́ць; вы́цягнуць; вы́няць;

извле́чь пу́лю из те́ла вы́няць (даста́ць) ку́лю з це́ла;

извле́чь меч из но́жен вы́цягнуць (вы́няць) меч з но́жан;

2. (материалы, цитаты) вы́браць;

3. (добыть) здабы́ць;

4. (получить, приобрести) атрыма́ць;

5. мат. здабы́ць;

извле́чь ко́рень здабы́ць ко́рань; см. извлека́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обра́тный адваро́тны; зваро́тны;

обра́тный путь даро́га наза́д, зваро́тная даро́га;

обра́тная сторона́ адваро́тны бо́к;

обра́тный смысл адваро́тны сэнс;

обра́тный биле́т ж.-д. зваро́тны біле́т, біле́т для прае́зду туды́ і наза́д;

обра́тная пропо́рция, обра́тная величина́ мат. адваро́тная прапо́рцыя, адваро́тная велічыня́;

◊

обра́тная си́ла закона юр. зваро́тная сі́ла зако́на.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пове́рхность в разн. знач. паве́рхня, -ні ж.;

пове́рхность земли́ паве́рхня зямлі́;

гла́дкая пове́рхность воды́ гла́дкая паве́рхня вады́;

пло́ская пове́рхность пло́ская паве́рхня;

пове́рхность враще́ния мат. паве́рхня кручэ́ння;

пове́рхность нагре́ва техн. паве́рхня нагрэ́ву;

несу́щая пове́рхность ав. апо́рная паве́рхня;

◊

скользи́ть по пове́рхности схо́пліваць вяршкі́; ко́ўзацца па паве́рхні.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Асталява́цца ’абсталявацца, прызвычаіцца’ (Гарэц., Др.-Падб., Янк. Мат., Жд.). Утворана з прэфіксам а‑ і суфіксам ‑ява‑ на базе прыметніка сталы ’пастаянны’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)