Verbum

Про́плач ’з плачам, са слязьмі’ (Янк. 1; калінк., З нар. сл.). Слова ўтворана ад праплакаць з суф. ‑j‑; параўн. сустрэч < сустракаць; гл. аб гэтым тыпе прыслоўяў Карскі 2-3, 71.

Тро́жды ‘тройчы, трыкроць’ (Нас., Некр. і Байк.), тро́жджы ‘тс’ (Нас.), ст.-бел. троижды, троижда ‘тс’ (ГСБМ), трежды, трейжды ‘тс’ (Карскі 2-3, 72). Аналагічна да двожды (гл.), падрабязней гл. трыжды.

Ты́яка ‘тыя’ (Сцяшк. Сл.). Форма 3‑й ас. мн. л. ад той. Да той — ты́я (ТСБМ, Нас.), параўн. ты́jе ‘тс’ (Вруб.), пашыраная лакальным суфіксам ‑ка (Карскі 2-3, 55–56).

*Сваясі, ст.-бел. своясы, своѧси: възвратишасѧ въ своѧси (Карскі, 1, 357; 2–3, 387, 456). Параўн. рус. ‑свояси ў восвоя́си ‘да сябе, дадому’, што з стараж.-рус. въ своя < Він. скл. мн. л. н. р. ад *свой і Д. скл. адз. л. си ‘сабе’ (Праабражэнскі, 2, 263; Фасмер, 3, 584). Параўн. савосы (гл.). Карскі (1, 357) бачыць у старабеларускіх формах украінскі і польскі ўплыў; Яновіч (Веснік БДУ, 1974, 3, 65–66) выводзіць са словазлучэння въ своя си мѣста з падвойным азначэннем.

Ву́нках ’вунь там’ (Нас.). Форма старога меснага склону ад вунка, вункі (гл. вун); параўн. прыслоўі во́нках ’звонку’ ад во́нка, вонкі, дало́ўках ’унізе’ ад дало́ўкі, дало́ўка і інш. (Карскі 2-3, 77).

Выміна́ка ’асоба, якая апрацоўвае лён церніцай’ (Жд., 1). Ад вымінаць пры дапамозе суф. ‑ака, даволі распаўсюджаным у гэтай катэгорыі ў бел. і ўкр. мовах (гл. Карскі 2-3, 35). Параўн. мяць.

◎ *Ла́галіць, драг. лііголыты ’ўпрошваць’ (Клім.). У выніку страты пачатковага г (гл. Карскі, 1, 371) ад глаголіць (глсі‑ голыты) < прасл. gol‑gol‑iti ’гаварыць’. Адносна семантыкі гл. Мартынаў, Лекс. взаим., 170–172.

◎ *Патла́чаны, потлаченъ ’разбіты’ (Карскі, Труды, 338). Да ц.-слав., ст.-рус. по‑тлачити ’выраўняць’, польск. tłoczyć, чэш. tlačit, славац. tlaciť ’націскаць, выціскаць, ціснуць’. Прасл. tolčiti (Махэк₂, 644) /ШЫІ/telkti утаўчы (гл.).

Паўно́шнік ’міфічная істота, якая турбуе ці палохае позна ноччу’ (ТС). Да по́ўнач (гл.). Утварылася ў выніку намінацыі словазлучэння паўночны нячысцік (ці інш. назоўніка). Аб мене чн > шн гл. Карскі, 1, 389.

Саму́йла ’тоўсты чалавек’ (віц., Нар. лекс.). Ад сам з суф. ‑уй‑ла (як хамуйла (гл.)). Аб суфіксацыі гл. Карскі 2-3, 23–25. Да семантыкі параўн. самавіты і вытворныя (гл. сам).