Рыжо́ццевельмі рыжы чалавек’ (Нар. Гом.). Ад ры́жы (гл.) з дапамогай суф. ‑оцц‑е, як страхо́цце, брыдо́цце (Пра словаўтваральную мадэль гл. Сцяцко, Афікс. наз.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сару́к ’шарпак’ (Мат. Гом.). Не вельмі ясна. Мабыць, дыялектная форма ад серан, шэрань, дзе ‑ан, ‑ань успрымалася як суфікс і было заменена суф. ‑ук.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тля́на (тля́но) ’сыра, мокра, туманна’ (бяроз., Шатал.), тлатля́новельмі мокра, сыра’ (там жа). Прыслоўе ад тлець ’гніць’ (гл.), магчыма, з экспрэсіўным падваеннем першага складу.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тырыба́ніць ‘тараторыць, гучна і без толку гаварыць’, ‘насіць (несці), цягнуць што-н. вельмі цяжкае’ (мёрск., Нар. сл.). Мясцовы фанетычны варыянт да тараба́ні́ць1, 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нагуля́ць сов.

1. в разн. знач. нагуля́ть;

жывёла ~ля́ла тлу́шчу — скот нагуля́л жир;

не ве́льмі тут ~ля́еш — не о́чень здесь нагуля́ешь;

н. прасту́ду — нагуля́ть просту́ду;

н. дзіця́ — нагуля́ть ребёнка;

2. (приобрести игрой) наигра́ть;

н. зна́чную су́му гро́шай — наигра́ть значи́тельную су́мму де́нег

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хо́ладна

1. нареч., в разн. знач. хо́лодно;

у не́бе х. паблі́сквалі зо́ркі — в не́бе хо́лодно поблёскивали звёзды;

х. адказа́ць — хо́лодно отве́тить;

2. в знач. сказ. хо́лодно;

сяго́ння ве́льмі х. — сего́дня о́чень хо́лодно;

ні го́рача ні х. — ни жа́рко ни хо́лодно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Барздэ́ (прысл.) ’няўцям’ (Клім.: Мыні й барздэ́, шо Ко́ля там міг бы бу́ты). Не вельмі яснае слова. Марыць, першапачаткова абазначала ’хутчэй’ і звязана з бардзе́й, барздзе́й, барджэ́й, баржджэ́й ’хутчэй’ (ад бо́рзды ’хуткі’, бо́рзда ’хутка’). Значэнне ’няўцям’ магло развіцца, напр., з такіх сказаў: Яму няўцям, а мне барзджэ́й (няўцям). Але паколькі ў гэтай палескай гаворцы оканне, то зыходзіць трэба з *барздэ(й) ад польск. барзо, бардзовельмі’ (bardzo, barzo, гл. пад ба́рзо).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тоц у выразе: тоц у тоцвельмі падобны’ (ТС). Няясна; відаць, не можа разглядацца асобна ад падобнага выраза точ у точвельмі дакладна, падобна’, гл. точ. Праблему складае канец слова, гл. аналагічнае чаргаванне ў цот (гл.) пры рус. чёт ’парнасць, пара’. Параўн. макед. дыял. тоцки ’толькі, адзіна; зусім мала’, якое Тодараў (Этим. етюди, 83) выводзіць з то́лку ’столькі’ (< *толцки); разм. тоцне ’цюкнуць’. Магчыма, пад уплывам тыц (гл.) таго ж паходжання.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Барыто́н. Рус. барито́н, укр. барито́н. Запазычанне з франц. baryton ’тс’ (італ. barítono не вельмі падыходзіць як крыніца з сваім націскам). Параўн. Шанскі, 1, Б, 45.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́тмыт ’вір, яма; вельмі глыбокае месца ў рацэ ці возеры’ (Яшк., слаўг.). Відавочна, з вотмут (гл.), у адпаведнасці з народнай этымалогіяй суаднесенага з мыць, вымываць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)