дыплама́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Службовая асоба, якая займаецца дыпламатычнай дзейнасцю, работай у галіне знешніх зносін.
2. перан. Пра чалавека, які дзейнічае тонка, умела.
3. Плоскі чамаданчык для папер, кніг, сшыткаў і пад. (разм.).
|| ж. дыплама́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кве́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Орган размнажэння ў раслін з венчыкам з пялёсткаў вакол песціка і тычынак.
Апылкаванне кветак.
2. Травяністая расліна, якая прыгожа і пахуча цвіце.
Палявыя кветкі.
Садовыя кветкі.
|| памянш.-ласк. кве́тачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. кве́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спле́сціся, спляту́ся, спляце́шся, спляце́цца; спляцёмся, сплецяце́ся, спляту́цца; сплёўся, спляла́ся, -ло́ся; спляці́ся; зак.
1. Пераплесціся, злучыцца (пра што-н. гібкае, што ўецца).
Галіны бярозы спляліся.
2. перан. Цесна злучыўшыся, счапіцца.
Рукі спляліся.
3. Уявіцца, узнікнуць у свядомасці.
Так дзіўна сплялося ўсё ў сне.
|| незак. сплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. спляце́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; незак.
1. Прыціскацца, набліжацца да каго-, чаго-н.
Ц. адзін да аднаго, каб хутчэй выйсці.
2. Жыць у цеснаце.
Дзве сям’і ціснуліся ў адным пакойчыку.
3. Пасоўвацца, набліжацца цясней адзін да аднаго, каб вызваліць месца.
4. перан. Скупіцца, скнарнічаць (разм.).
Раскашэльвайся, не трэба так ц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надава́ць I несов.
1. в разн. знач. придава́ть;
2. (звание) присва́ивать; (о чине — ещё) производи́ть (в кого);
3. (воплощать) придава́ть; облека́ть (во что);
1-3 см. нада́ць
надава́ць II сов., разг.
1. надава́ть;
н. гро́шай — надава́ть де́нег;
н. абяца́нняў — надава́ть обеща́ний;
2. (каму) вздуть (кого);
учо́ра яму́ так ~ва́лі! — вчера́ его́ так взду́ли!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упра́віць сов.
1. впра́вить;
у. вы́віхнутую руку́ — впра́вить вы́вихнутую ру́ку;
2. перен., разг. загуби́ть;
у. каня́ — загуби́ть коня́;
3. разг. (дать крепко застрять, завязнуть) завязи́ть; всади́ть, вогна́ть;
так ~віў воз у гразь, што ледзь вы́цягнулі — так завязи́л воз в грязи́, что наси́лу вы́тащили;
у. сяке́ру ў бервяно́ — всади́ть (вогна́ть) топо́р в бревно́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тако́вы ’такія’: таковы справы (Ласт.), ст.-бел. таковый ’такі’ (КГС), сюды ж такаво́ ’так сабе’ (Сцяшк.), такаво́‑сякаво́ ’абы-як, хоць як, як ні ёсць’ (Нас.). Параўн. укр. токо́вий, дыял. тако́в ’такі’, рус. тако́в, польск., н.-луж. takowy, чэш. takový, славен. tákov, серб.-харв. та̀кав, балг. такъ́в, макед. таков, ст.-слав. таковыи ’тс’. Прыметнік і прыслоўе ад *tak(o) (гл. так, такі), параўн. суфіксальныя наватворы такоўскі, таковасты, такаву́ткі. Гл. ESSJ SG, 2, 643; Фасмер, 5, 13, а таксама сякаво.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бруснікі́ ’дружкі жаніха’ (Інстр. II), бру́снік ’тс’ (Шат., Дзмітр.). Як думае Дзмітрыеў (там жа), ад брус, брусок: «острящий хорошо, так и брусник отлично умеет острить языком и устранять препятствия».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурмі́шча ’ўдалец, весялун, гуляка’ (КЭС). Відаць, да дзеяслова бурмава́ць ’бушаваць, шумець’ (Нас.). Але Фасмер (1, 246) рус. (смал.) бурми́ще ’тс’ хоча вывесці з бурмістр (гл.). Наўрад ці гэта так.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярста́к ’сталярны варштат’ (КТС, Інстр. II, Шат.), палес. вэрста́к, вярста́к ’тс’ (Уладз.), рус. верстак. Відазмененае ст.-бел. запазычанне верстатъ (< ст.-польск. warstat), пераразмеркаванае дысіміляцыяй тат > так. Гл. яшчэ вярста́т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)