Прыва́рваць ’прыпарваць’ (ТС). Да вары́ць 2 ’моцна грэць (пра сонца); парыць (пра надвор’е)’ (гл.). Відавочна, усходнеславянскае, параўн. рус. прива́ривать ’пячы гарачынёй, спёкай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ке́пскі, ‑ая, ‑ае.
Не такі, як трэба, якога хацелася б; дрэнны. Кепскі настрой. □ Надвор’е кепскае — туманна, хмарна. Зарыцкі. / у знач. наз. ке́пскае, ‑ага, н. Сэрца маткі заўсёды чуе і кепскае і добрае. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хо́лад, -у, М -дзе, мн. халады́, -о́ў, м.
1. толькі адз. Нізкая тэмпература паветра.
Адчуваць х.
2. Надвор’е з нізкай тэмпературай паветра.
Рана пачаліся халады.
3. толькі адз. Адчуванне дрыжыкаў (ад хваробы, страху і пад.).
Х. прабег па спіне.
4. толькі адз., перан. Раўнадушныя, стрыманыя адносіны да каго-, чаго-н.
Ад яго слоў веяла холадам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
непаго́длівы, ‑ая, ‑ае.
Які вызначаецца дажджлівым, слотным надвор’ем. Пасля непагодлівых дзён з дажджамі і сцюдзёнымі вятрамі нарэшце ўсталявалася ціхае яснае надвор’е. Шчарбатаў. Дні, калі Рыгорку давялося замяняць бацьку, былі непагодлівыя — дажджлівыя і ветраныя. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спецво́пратка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Спецыяльная вопратка, прызначаная для працы ў розных умовах. І будаваць трэба круглы год і ў любое надвор’е. Тэрмінова складалася спісы на выдачу цёплай спецвопраткі. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Няна́сьце ’нягода, дрэннае надвор’е’ (Бяльк.), нянасце ’тс’ (Ян.). Відаць, з рус. ненастье (ад наст ’моцная ледзяная скарынка на снезе’, Міклашыч, 211; Фасмер, 3, 63).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Макра́дзь ’дажджлівае надвор’е’ (Інстр. I, асіп., КЭС, чачэр., Мат. Гом.), ветк. макрадзё ’макрата’ (Мат. Гом.); слаўг. макра́дзе, макра́дзь, дубр. мыкря́дзь ’балота, амшара, мокрае месца ля вытокаў рэчкі’ (Нар. словатв.), гродз., маг. мокрадзь ’мокрае месца, балота’ (Гарб.), рус. мо́кредь, мо́креть, мо́крядь ’мокрае надвор’е’, ’макрата’, славац. mokraď ’невялікае балота’, ’сырасць, макрата’, ’нягода’. Прасл. mokrʼadь (mokradь) /mokrědь утворана ад прыметніка mokrъ ’мокры’ і суф. ‑jadь. Слаўскі (SP, 1, 64). Да мокры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветрана (безасаб.) ’ветранае надвор’е’ (КТС, БРС, Шат.), укр. ві́тряно, рус. ве́трено, польск. wietrzno, чэш. větrno, славен. vėtréno (je), балг. ветрено ’тс’. Да вецер, ветраны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Відныня, выдныня́ ’святло, наяўнасць дастатковага асвятлення’ (Клім.). Утворана ад прыметніка vidьnъ і абстрактнага суф. ‑ыня < ‑ynʼi; параўн. такое ж утварэнне драг. тыплыне́ ’цёпла, цёплае надвор’е’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пахму́рна,
1. Прысл. да пахмурны (у 2 знач.).
2. безас. у знач. вык. Пра пахмурнае надвор’е. Было пахмурна і золка. Грахоўскі.
3. перан.; безас. у знач. вык. Пра змрочны, невясёлы настрой. На душы было пахмурна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)