пе́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак.
1. 3 сілай удараць, біць па чым-н. ці ў што-н.
П. нагой у дзверы.
П. кіем па спіне.
2. што. Выбіваць што-н. пранікам.
Жанчыны перылі бялізну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пасту́кацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Пастукаць у дзверы, акно і пад., даючы знаць аб сваім прыходзе, просячы ўпусціць куды‑н. Міхаіл Сцяпанавіч Гаранскі нечага чакаў: усё яму здавалася — вось-вось нехта павінен прыйсці і пастукацца ў дзверы. Сабаленка. Вырашылі пастукацца ў акно, спытацца, што за сяло наперадзе. Пестрак. Віктар Гараеў нясмела пастукаўся ў дзверы да Рыгора Яўхімавіча. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перакасі́цца, ‑косіцца; зак.
Стаць касым, несіметрычным; скрывіцца. Перакасіліся і дзверы і вокны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пятні́к ’гняздо, у якім паварочваецца вось варот’ (Нас., Касп., Нік. Очерки), ’прыстасаванне, пры дапамозе якога дзверы прымацоўваліся да вушакоў’ (Варл.), пя́тнік ’вушак, да якога прымацоўваюцца дзверы завесамі; вушак наогул’ (Бяльк., Мат. Маг.), укр. пʼятни́к ’крук, на які навешваюцца дзверы’, рус. дыял. пятни́к ’прыстасаванне для навешвання дзвярэй, варот’, славен. petník ’завесы ў варотах; вушак; парожак’. Прасл. дыял. *pętьnikъ, якое Бязлай (2, 32) параўноўвае з ц.-слав. пятьно ’шпора, астрога, пыж’, літ. pentìnas ’шпора’, ùžpentis ’шпора ў пеўня’, лат. piêsis ’шпора’. Міклашыч (239) выводзіў з *pęta ’пята’ (гл. пята́), Фрэнкель (571) меркаваў пра кантамінацыю *pęta і *pęti (гл. пяць). Гл. таксама напіта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расчыні́цца, ‑ніцца; зак.
Адчыніцца (пра дзверы, акно, века і пад.). Лабановіч падышоў да перагародкі і штурхануў дзверы, яны з шумам расчыніліся. Колас. Расчыніліся дзверцы, у аўтобус хлынула свежае паветра з нейкім мяккім халодным пахам. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
начапі́ць, -чаплю́, -чэ́піш, -чэ́піць; -чэ́плены; зак., што.
1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць.
Н. замок на дзверы.
2. Надзець на сябе, прымацаваўшы, прывесіўшы (разм.).
Н. бант.
|| незак. начапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і начэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́турыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго.
Разм. Выгнаць вон, выправадзіць. Вытурыць за дзверы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ство́ркавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае створкі, складаецца са створак. Створкавыя дзверы. Створкавы клапан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шась (разм.).
1. выкл. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння шуму, падзення чаго-н. сыпкага, сухога.
Ш., ш., сыплецца зверху пясок.
2. у знач. вык. Ужыв. паводле знач. дзеясл. шаснуць.
Нехта ў дзверы ш.
Ш. нажом па шнурку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Расхля́шчыць ’адчыніць насцеж (дзверы, вокны)’ (навагр., Жыв. сл.), расхле́шчыць ’адчыніць, раскрыць’ (мазыр., Жыв. НС), расхле́сціць ’шырока раскрыць’ (Сцяшк. Сл.). Гл. хляшчом ’аткрыта’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)