пячы́
1. (хлеб і г. д.) bácken* vt;
2. (пра сонца) brénnen* vi, stéchen* vi
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Круха́ 1 ’крушына’ (Жыв. сл.). Гл. крушына.
Круха́ 2 ’хлебны квас’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. крухі 2 (гл.). Параўн. серб.-харв. кру̏х ’хлеб’, славен. krùh ’тс’, чэш. krušec ’каравай хлеба’. Аб магчымасці рэканструкцыі для праславянскай мовы першаснага значэння kruxъ ’хлеб’ гл. Мартынаў, Лекс. взаим., 87–88.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́дкасць ’вадзяністасць, порыстасць; няшчымнасць’ (Гарэц.): «Хлеб часам вадак, часам цясцян». Да вадкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́качка ’рытуальны хлеб’, параўн. літ. kukė, kukelė ’баханка’ (Сл. паўн.-зах., 2, 560).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
1. Невялікі хлеб з пшанічнай мукі, белы хлеб. Бегалі па вуліцы дзеці то з булкамі, то з цукеркамі. Гартны.
2. Тое, што і буханка. На паліцы ляжалі дзве булкі хлеба. Чорны. [Шашура] палажыў на калені Краўца булку хлеба і круг каўбасы. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ае́р, ‑у, м.
Шматгадовая травяністая расліна сямейства ароідных з доўгімі мечападобнымі лісцямі і тоўстым паўзучым карэнішчам, з своеасаблівым вострым пахам. Хлеб чорны, хлеб жытні, — Мацунак здаровы, Ты пахнеш аерам І лістам кляновым. Броўка. І тут жа травы розныя: валяр’ян, цыкута, святаяннік, а за імі, зусім у вадзе — трысцё, аер, кіёўкі. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хле́бніца, ‑ы, ж.
1. Дзяжа, у якой рашчыняюць хлеб. Хлебніца была пакрыта надзежнікам.
2. Талерка ці карзінка для хлеба. Афіцыянтка на дзіва хутка прынесла заказ: хлеб, памідоры, салат і графінчык з залацістым напіткам. І нібы між іншым на хлебніцы побач з хлебам ляжаў рахунак. Дамашэвіч. // Невялікая скрынка для захавання хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́тнік, ‑у, м.
Абл. Хлеб, прыгатаваны з жытняй мукі. Наўрад ці ёсць што на свеце смачнейшае за свежы жытнік! Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кро́скі ’маленькія караваі’ (Шпіл.). Магчыма, да *крохкі. Параўн. круха 2 (гл.), прасл. кгuxъ ’хлеб’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падпячы́, ‑пяку, ‑пячэш, ‑пячэ; ‑пячом, ‑печаце; пр. падпёк, ‑пякла, ‑пякло; заг. падпячы; зак.
Разм.
1. што. Падрумяніць (пра хлеб і пад.). Падпячы хлеб.
2. што. Дапячы сыраватае. Падпячы бульбу.
3. што і чаго. Спячы ў дадатак да чаго‑н. ужо спечанага.
4. каго-што і без дап. Моцна прыгрэць, прыпячы (пра сонца).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)