Verbum

ды​¹ злучнік

1. спалучальны. Ужыв. для сувязі аднародных членаў сказа і цэлых сказаў; адпавядае па значэнню злучніку «і».

   • Дзень ды ноч.
   • Журботна гудзелі правады ды стукалі вороты.

2. далучольны. Далучае сказы і члены сказа, якія дапаўняюць, развіваюць ці паясняюць раней выказаную думку.

   • Пайшоў снег, ды які яшчэ снег.

3. супраціўны. Ужыв. для далучэння сказаў або асобных членаў сказа са значэннем супрацьпастаўлення; блізкі па значэнню да злучнікаў «але», «аднак».

   • Людзі паміралі, ды не спынялі барацьбы.

ды​² часціца

Ужыв. ў пачатку сказа для ўзмацнення выказвання, выразнасці.

• Ды вы не скромнічайце.

дыба назоўнік | жаночы род | гістарычнае

У старыя часы: прылада для катавання, на якой расцягвалі цела каральнага.

• Паслаць на дыбу.

дыбаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Ісці мерна, ступою.

• Уладзік дыбаў за бабуляй.

дыбачкі назоўнік

У выразах: на дыбачках і на дабачкі — на кончыках пальцаў ног (хадзіць, стаць).

• Хадзіць на дыбачках.
• Стаць на д.

дыбкі прыслоўе

У выразе: на дыбкі (размоўнае) —

1. на заднія ногі (стаць, падняцца).

   • Конь спалохаўся і на дыбкі;

2. пераноснае значэнне, не згадзіцца з чым-н., рэзка запратэставаць.

   • Усё скончылася б памяркоўна, ды Габрусь на дыбкі.

дыбы назоўнік | жаночы род

1. Высокія шасты з прыступкамі для хадзьбы, не згінаючы ног.

2. пераноснае значэнне, іранічны сэнс: Пра доўгія ногі.

дыбіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Аб вопратцы — не гладка прылягаць, тапырыцца.

   • Пінжак на ім дыбіўся.

2. Аб валасах, поўсці: станавіцца тарчма.

   • Валасы на галаве дыбіліся ад ветру.

дыван назоўнік | мужчынскі род

Выраб з цяжкай варсістай узорыстай тканіны, якім упрыгожваюць сцены, усцілаюць падлогу.

• Сцяну аздабляў персідскі д.
• Зялёны луг здаваўся шырокім дываном (пераноснае значэнне).

|| памяншальная форма: дыванок.

|| прыметнік: дывановы.

дываншчык назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па вырабу, тканню дываноў.

|| жаночы род: дываншчыца.