Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ч, нескл., н.

1. Дваццаць шостая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «чэ». Малое ч.

2. Глухі, пярэднеязычны, змычна-шчылінны, шыпячы зычны гук.

чаба́н, ‑а, м.

Пастух, які пасе авечы статак. І гнаў чабан свой статак летам На вадапой праз стэп сівы, А моцны вецер выў над стэпам, Сухі ламаючы кавыль. Прыходзька. У скалы мёд зносяць руплівыя пчолы, Чабан грае песню на зурне вясёлай. Купала.

[Цюрк.]

чаба́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак.

Быць чабаном; пасвіць авечкі.

чаба́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Жан. да чабан.

чабано́ў, ‑ова.

Які належыць чабану. Чабанова пуга.

чаба́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да чабана, належыць чабану. Чабанскія кібіткі.

чабаро́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да чабару. Чабаровы водар перабіваў кіслы толавы пах, які кружыў галаву. Алешка.

2. Прыгатаваны з чабару; сабраны з кветак чабару. Чабаровы настой. □ Пасля лазні Віця забег на кухню, дзе Маша пачаставала яго духмяным чабаровым чаем, а адтуль падаўся ў клуб. Корзун.

3. Які парос чабаром. На чабаровых узлесках прыпякала сонца, і зграі аваднёў неслі над коньмі варту. Асіпенка.

чабаро́к, ‑рку, м.

Памянш.-ласк. да чабор.

чабо́р, ‑бару, м.

Травяністая духмяная расліна сямейства губакветных з дробнымі ружова-ліловымі ці белымі кветкамі. Вам кожны ўзгорак адклікнецца песняю, Запахне ружовы духмяны чабор. Тарас.

чабурэ́к, ‑а, м.

Страва народаў Усходу — піражок з тонка раскачанага прэснага цеста, начынены баранінай. Лягчэй было Хрысціне крымскія чабурэкі падаць на стол, чым бульбу. Гроднеў. А Крым — гэта нешта карычневае, фіялетава-карычневае, спякотнае, і татары па станцыях прадаюць чабурэкі. Лобан.

[Цюрк.]