сад, -а і -у, М -дзе, мн. сады́, -о́ў, м.
1. -у. Участак зямлі, засаджаны дрэвамі, кустамі, кветкамі.
Пасадзіць с.
2. -а. Тое, што і дзіцячы сад.
Забраць з сада дзяцей.
○
Батанічны сад — сад, у якім з навуковай мэтай вырошчваюць розныя расліны.
Дзіцячы сад — выхаваўчая ўстанова для дзяцей дашкольнага ўзросту.
Зімні сад — спецыяльнае цёплае, зашклёнае памяшканне для вырошчвання кветак, раслін; аранжарэя.
|| памянш. садо́к, -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м. і са́дзік, -а, мн. -і, -аў, м.
|| прым. садо́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сад сад, род. са́ду м.; (учреждение) сад, род. са́да м.;
фрукто́вый сад фрукто́вы сад;
разби́ть сад пасадзі́ць (расплані́раваць) сад;
развести́ сад разве́сці сад;
зи́мний сад зімо́вы (зі́мні) сад;
ботани́ческий сад батані́чны сад;
зоологи́ческий сад заалагі́чны сад;
де́тский сад дзіця́чы сад.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
сад (род. са́ду, (в терминологических сочетаниях) са́да) м. сад;
фрукто́вы с. — фрукто́вый сад;
○ батані́чны с. — ботани́ческий сад;
зі́мні с. — зи́мний сад;
дзіця́чы с. — де́тский сад
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
сад, ‑а і ‑у, М ‑дзе; мн. сады, ‑оў; м.
1. ‑у. Участак зямлі, засаджаны дрэвамі, кустамі і кветкамі; дрэвы, кветкі, якія растуць на гэтым участку. Фруктовы сад. Пасадзіць сад. □ Сад у нас харошы: На газонах Мак чырвоны, Ружы і гарошак. А. Александровіч. А бульбу садзяць, калі ўжо зусім цёпла, калі цвітуць сады. Брыль.
2. ‑а. Разм. Тое, што і дзіцячы сад. Разгаварыліся толькі вечарам у Танінай кватэры, калі .. [Віктар] прыйшоў у госці. Таня к таму часу забрала з сада Андрэйку. Паўлаў.
•••
Батанічны сад — навуковая і культурна-асветная ўстанова, якая займаецца зборам, вывучэннем і дэманстрацыяй розных раслін.
Дзіцячы сад — выхаваўчая ўстанова для дзяцей дашкольнага ўзросту.
Заалагічны сад — тое, што і заалагічны парк (гл. парк).
Зімні сад — спецыяльнае памяшканне для кветак, раслін; аранжарэя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сад м Gárten m -s, Gärten;
фрукто́вы сад Óbstgarten m;
батані́чны сад botánischer Gárten;
заалагі́чны сад zo¦ológischer Gárten, Zóo m -s, -s;
дзіця́чы сад гл садок 1.
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Сад ’участак зямлі, засаджаны дрэвамі, кустамі і кветкамі; дрэвы, кветкі, якія растуць на гэтым участку’, дыял. ’карма ў невадзе, мяшок пасярод яго, куды трапляе рыба’ (віц., Нар. лекс.), ’пасад у гумне’ (Нас.), ’верхні і ніжні млынарскія каменні’ (Некр.), ’грыбная калонія ў лесе’ (Яшк.). Да садзіць, сесці. У першым значэнні агульнаславянскае і праславянскае: рус., укр. сад, стараж.-рус. садъ ’дрэва, расліны, гай, сад’, ст.-слав. садъ ’сад’, польск. sad ’сад, парк’, в.-луж., н.-луж. sad ’садавіна; сад’, чэш., славац. sad ’сад, насаджэнне’, серб.-харв. са̑д ’новае насаджэнне’, славен. sȃd ’плод; плантацыя’, балг., макед. сад ’насаджэнне’. Праслав. *sadъ ’пасадка’, старая аснова на ‑ŭ (Мейе, RS 6, 131). Бліжэйшыя адпаведнікі ў ст.-інд. sadá ’язда вярхом, сядзенне’, ст.-ісл. sót ’сажа’, гл. Траўтман, 259 і наст.; Майргофер, 3, 473; Фасмер, 3, 543 і наст.; Брукнер, 478 і наст.; Махэк₂, 539, Сной₁, 550; Шустар-Шэўц, 2, 1263; Борысь, 537. Сад у значэнні ’дзіцячы сад’ з рус. сад ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сад
1. Участак зямлі, засаджаны пладовымі дрэвамі, ягаднікамі (БРС).
2. Грыбная калонія ў лесе (Слаўг., Слуцк.).
□ ур. Кавалёў Сад (поле) каля в. Гіжэнка Слаўг., ур. Ста́рый Сад (поле) каля в. Кульшычы Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
я́сли-сад я́слі-сад, род. я́сляў-са́да ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
сад-я́слі (род. са́да-я́сляў) м. сад-я́сли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
я́слі-сад, род. я́сляў-са́да ед. нет я́сли-сад
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)