лё́стачкі
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
лё́стачкі |
| Р. |
лё́стачак |
| Д. |
лё́стачкам |
| В. |
лё́стачкі |
| Т. |
лё́стачкамі |
| М. |
лё́стачках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лёстачкі только мн., уменьш., обл. лесть;
◊ ~камі дух выма́е — погов. ле́стью ду́шу вынима́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лёстачкі, ‑чак.
Памянш.-ласк. да лёсткі. [Сашка] і лёстачкамі і хітрыкамі хацеў убіцца ў дружбу з Максімам, заваяваць яго давер. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лёстачкі, ле́стачкі, лёсткі ’ліслівыя словы, усхваленні, кампліменты’, ’падлізванне’ (Нас., ТСБМ, Бяльк., Гарэц., Др.-Падб., Бес., Яруш., КЭС, лаг.; калінк., З нар. сл.), ле́стачка ’падліза’, ’пястун’ (Нас.) разам з дзеясловам ле́сціцца ’лашчыцца, лёсткамі здабываць прыхільнасць’ (Нас.) узыходзяць да прасл. lьstь ’ліслівасць’ (ст.-слав. льсть, ст.-рус. льсть, лесть, ст.-бел. лесть — з XIV ст.), якое запазычана з прагерм. listi‑. Параўн. гоц. lists ’хітрасць’, laisjan ’вучыць’, ст.-в.-ням. list ’мастацтва, мудрасць’ (Фасмер, 2, 487; Махэк₂, 327; Слаўскі, 4, 177; Бязлай, 2, 135; Мартынаў, Лекс. взаим., 48–50).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лё́стачка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
лё́стачка |
лё́стачкі |
| Р. |
лё́стачкі |
лё́стачак |
| Д. |
лё́стачцы |
лё́стачкам |
| В. |
лё́стачку |
лё́стачкі |
| Т. |
лё́стачкай
лё́стачкаю |
лё́стачкамі |
| М. |
лё́стачцы |
лё́стачках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
pochlebstwo
н. ліслівасць, падлізванне; лёсткі; лёстачкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
*Лясклівы, лесклі́вы ’ліслівы, падлізлівы’ (Бес.). З ⁺лестлівы. Да лёста, лёстачкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лёстка ’кожная з папярочных планак паміж аглабінамі і ўзгалоўем у драбінах’ (ТСБМ, Бір., ТС; жытк., Нар. словатв.), ’драбіны, лесвіца, каб лазіць да коміна’ (пін., Нар. сл.), лёстачкі ’дошчачкі ў драбінах’ (Янк. I), лёсткі ’драбы ў кашы’ (дзярж., Сл. паўн.-зах.). Бел. рэгіяналізм, які ўзнік у выніку спрашчэння прасл. lěstv‑ъka. Да лесвіца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́стачкі (мн.) ’ласкавыя, пяшчотныя словы’ (Нас.). Узнікла ў выніку кантамінацыі лексем ластаўка ’ласкавая назва дзяўчыны, жанчыны’ і лёстачкі, лёсткі ’ліслівыя словы, усхваленні’, параўн. рус. ластуха ’ліслівец’. Не выключана, аднак, што гэта семантычны перанос лексемы ластачка (гл. ластаўка 1). Параўн. рус. ласточкой ’ласкава, лісліва’, ласту́ха, ласту́шка ’чалавек, які любіць лашчыцца’, ластушка ’ласкавы зварот да жанчыны, дзяўчыны, асабліва да маладой (нявесты)’. Да ластаўка 1 і ласка 1 (гл.). Утварэнне гл. Сцяцко, Афікс. наз., 69.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́пліска, по́плеска, по́плюска, по́пляска ’кій, палка’ (ТСБМ), ’палка паганяць быдла’ (брэсц., Нар. словатв.), ’абломак палкі; лёстачкі ў драбіне’ (Клім.), ’дошка на нізе воза’ (гродз., Сл. ПЗБ; свісл., Сцяшк. Сл.), ’стрыхоўка для раўнання страхі’, ’дошчачка, якой раўняюць стагі (снапы ў стозе)’ (ст.-дар., шчуч., гродз., Сл. ПЗБ.), ’рубель для прыціскання сена, снапоў’ (рэч., Мат. Гом.), ’дошка, якую кладуць на ніз воза’, ’аб худым чалавеку’ (гродз., З нар. сл.). Вытворнае ад імітатыўнага дзеяслова з варыянтным вакалізмам, зыходным з’яўляўся дзеяслоў пляска́ць (гл.) са значэннем ’дзеянне, што сплюшчвае, робіць плоскім, раўняе’, магчыма, таксама ’ўдар па плоскай паверхні’ (Сной₁, 456). Развіццё семантыкі ад ’кій для сплюшчвання, выраўноўвання’ да ’плоская дошчачка, палка’. Гл. таксама паплі́ска, пліска.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)