кра́таць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго-што. Дакранацца да каго-, чаго-н.; чапаць.

К. валасы.

2. што і чым. Рухаць, варушыць.

К. сена.

К. фіранку.

К. параненай рукой.

|| зак. пакра́таць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кра́таць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. кра́таю кра́таем
2-я ас. кра́таеш кра́таеце
3-я ас. кра́тае кра́таюць
Прошлы час
м. кра́таў кра́талі
ж. кра́тала
н. кра́тала
Загадны лад
2-я ас. кра́тай кра́тайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час кра́таючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

кра́таць несов.

1. (прикасаться) тро́гать;

2. (перемещать) сдвига́ть;

3. перен. (вызывать глубокие чувства) тро́гать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кра́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Рухаць, варушыць. Нямнога выйшла нас тады На бераг, Ледзь кратаў я Параненай рукой... Ставер. Заяц.. неяк смешна кратаў раздвоенай губой, насцярожана стрыгучы вушамі. Шахавец.

2. каго-што. Дакранацца да каго‑, чаго‑н.; чапаць. — Глядзі, твой бацька прыйшоў, — раптам кратае Жорыка за рукаў Ромка. Даніленка. Ліхаманкава гарэлі вочы, пальцы правай рукі.. нервова краталі шчаку. Лынькоў.

3. каго-што. Абл. Выклікаць якія‑н. пачуцці; кранаць. Некалькі хвілін у хаце было ціха, нібы яна была пустая. Што адчувала Ліда, Лабановіч не ведаў. Здавалася, што ўсё гэта яе мала кратала. Колас. Апусцелыя палі і лугі навявалі сум. Але ўсё гэта Халусту не кратала. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кра́таць

1. (рухаць, варушыць) bewégen vt, in Bewégung setzen; schíeben* vt; verrücken vt, verschíeben* vt (перасоўваць); vórwärts schíeben*;

2. (варушыць) bewégen vt, rühren vt, wénden vt (разм)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Кра́таць 1 ’рухаць, варушыць’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах., Гарэц., КЭС, лаг., Яруш., Яўс.). Беларуская лексема лічыцца запазычаннем з літ. kratýti ’трэсці’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 68). Больш надзейнай здаецца іншая версія аб пранікненні з балтыйскіх дыялектаў. Мы маем на ўвазе паралелі да літ. krutė́ti ’рухацца’ (гл. Фрэнкель, 303), якое магло праз *krъtěti даць кратаць. Параўн. асабліва літ. krùtinti, krutnóti ’рухаць, чапаць, кранаць’ і бел. кратаць, кранаць.

Кра́таць 2 ’чапаць, дакранацца’ (ТСБМ, Шпіл., Сл. паўн.-зах.). Гл. кратаць 1 і кранаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пакра́таць гл. кратаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

закра́таць, -аю, -аеш, -ае; зак.

Пачаць кратаць; варушыць.

З. пальцамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перабіра́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., што і чым.

Рытмічна кратаць, патузваць што-н. пальцамі.

П. падол фартуха.

Нервова п. пальцамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

закра́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць кратаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)