карэля́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. карэля́т карэля́ты
Р. карэля́та карэля́таў
Д. карэля́ту карэля́там
В. карэля́т карэля́ты
Т. карэля́там карэля́тамі
М. карэля́це карэля́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

карэля́т, -ту м., лингв., филос. корреля́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

карэля́т, ‑а, М ‑ляце, м.

Кніжн. Адзін з суадносных, узаемна звязаных між сабой прадметаў, з’яў, паняццяў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карэля́т

(ад лац. con- = разам + relatus = аднесены)

адзін з суадносных, узаемна звязаных паміж сабой членаў карэляцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

корреля́т филос., лингв. карэля́т, -ту м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Korrelát

n -(e)s, -e суадно́снае паня́цце, карэля́т; грам. карэля́т

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Тайні́ца (tajnica) ’тое, куды няма доступу іншым; самае запаветнае, патаемнае месца; тайнік’ (1910 г., КСНН). Карэлят ж. р. да тайнік 1 (гл.); верагодна, штучнае ўтварэнне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыбу́цца ’абуцца’ (даўг., Сл. ПЗБ). Рэгіянальны словаўтваральны карэлят да абу́цца (гл.), створаны на яго базе з адценнем значэння некаторай непаўнаты (незавершанасці) дзеяння. Параўн. рус. смал. прибу́ть ’абуць’, прибу́тый ’абуты’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раскірэ́ка (раскире́ка) ’крываногі’ (Нас., Касп., ТСБМ), раскіра́ка (рыськіра́ка) ’тс’ (Бяльк., Сл. ПЗБ). Дыялектна абмежаваны фаналагічны карэлят, магчыма, пад балтыйскім уплывам, параўн. раскірэ́йда ’тс’ (Варл.), да раскара́ка (гл.). Дэвербатыў ад раскірэ́чыць ’шырока расставіць ногі’ (Нас.), раскіра́чыцца ’тс’ (Ян.) і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыкаву́лак (прыкаву́лык) ’завулак’ (Бяльк.). Дэрывацыйны карэлят да закаву́лак, параўн. рус. закоу́лок, усходнеславянскае прэфіксальнае ўтварэнне ад *коулок < *улок ’вуліца’ (КЭСРЯ, 114), параўн. тут яшчэ ст.-рус. улъка, улка (Сразн.). Наяўнасць беларускага слова пацвярджае рэальнасць даволі праблематычнага раней коулок і робіць прапанаванню ужо даўно версію прымальнай. Гл. таксама Шанскі (2, 6, 40). Параўн. ву́лка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)