Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
доўг (род. до́ўгу) м.
1. (взятое взаймы) долг;
вярну́ць д. — возврати́ть долг;
2. (обязанность) долг;
◊ не заста́цца ў даўгу́ — не оста́ться в долгу́;
адда́ць апо́шні д. — отда́ть после́дний долг;
па ву́шы ў даўга́х — по́ уши в долга́х;
уле́зці ў даўгі́ — влезть в долги́;
быць у даўгу́ — быть в долгу́;
не выла́зіць з даўго́ў — не вылеза́ть из долго́в;
у даўгу́ як у шаўку́ — погов. в долгу́ как в шелку́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
доўг, ‑у, М доўгу і даўгу, м.
1. Тое, што і абавязак. Грамадзянскі доўг. □ Верныя даўгу свайму, Сябры, ідучы на заданне, Здубелыя рукі яму [кастру] Працягвалі на развітанне.Кляўко.— Перадай, Як нашыя спытаюць, Скажы ім — доўг байца Я выканаў, хай знаюць, Як трэба, да канца.Куляшоў.
2.мн.даўгі, ‑оў. Тое, што ўзята ў пазыку, пазычана (пераважна грошы). Вярнуць доўг. Вялікі доўг. Разлічыцца з даўгамі.
3.мн.даўгі, ‑оў. Запазычанасць па абавязковых плацяжах. Даўгі па падатку.
•••
Аддаць свой (апошні) доўггл. аддаць.
Залезці (улезці) у даўгі (у доўг)гл. залезці.
Не вылазіць з даўгоўгл. вылазіць.
Не застацца ў даўгугл. застацца.
У даўгах па вушы — мець многа даўгоў.
У даўгуперадкім — быць абавязаным каму‑н.
У доўг — з умовай звароту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адда́ць даўгі́ die Schúlden zurückzahlen [begléichen*]; aus den Schúlden kómmen*;
◊
быць у даўгу́, як у шаўку́ bis über die Óhren in Schúlden stécken; mehr Schúlden als Háare auf dem Kopf háben
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Доўг ’доўг’ (БРС). Рус.долг, укр.дыял.довг, ст.-рус.дългъ, длъгъ, дълъгъ, долгъ, чэш.dluh, славац.dlh, польск.dług, балг.дълг, дыял.длъг, серб.-харв.ду̑г, ст.-слав.длъгъ. Прасл.*dъlgъ ’доўг’ (так у Трубачова, Эт. сл., 5, 179; у Фасмера, 1, 524, і іншых праформа *dьlgъ. Аргументацыя Трубачова: «Праформа слав.*dьlgъ, якую пры гэтым дапускалі, трэба сказаць, занадта блізка падводзіць нас да вядомага прыметніка ’доўгі’, каб гэту блізкасць ігнараваць»). Слова даволі цёмнае па этымалогіі. Лічылі роднасным з гоц.dulgs ’доўг’, ірл.dligid ’доўг’ (гл. Фасмер, 1, 524; Бернекер, 1, 224; Траўтман, 55 і наст.). Не вельмі абгрунтаванымі былі версіі аб запазычанні з герм. моў або кельцкіх. Лічыцца няпэўным і збліжэнне з прыметнікам ’доўгі’ (*dьlgъ), якое прапанавалі Праабражэнскі, 1, 188–189, і Брукнер, 90. Агляд версій гл. яшчэ ў Трубачова, 5, 180.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЗНЕ́ШНІ ДОЎГ,
агульная запазычанасць дзяржавы па непагашаных знешніх пазыках, абавязацельствах, крэдытах і нявыплачаных па іх працэнтах. Адрозніваюць доўгатэрміновы З.д. (больш як адзін год) і кароткатэрміновы З.д. — менш за адзін год. У адпаведнасці з рэкамендацыямі Міжнар. банка рэканструкцыі і развіцця да дзяржаў-даўжнікоў адносяцца тыя, у каго 3 паказчыкі перавышаюць разліковыя ўзроўні ў сярэднім на працягу 3 гадоў. Паказчыкамі крэдытнай бяспекі з’яўляюцца адносіны агульнай сумы доўгу да валавога нац. прадукту (калі яны не перавышаюць 50%), адносіны агульнай сумы доўгу да гадавога аб’ёму экспарту тавараў і паслуг (калі яны не перавышаюць 27,5%), адносіны плацяжоў да пагашэння і абслугоўвання знешняга доўгу да экспарту тавараў і паслуг (калі яны не перавышаюць 30%). Дзяржава нясе безумоўныя і абсалютныя абавязацельствы па пагашэнні і абслугоўванні свайго З.д. Гл. таксама Дзяржаўны доўг, Пазыкі дзяржаўныя. З.Г.