доўг, до́ўгу і даўгу́, мн. даўгі́, даўго́ў, м.
1. Тое, што пазычана (пераважна грошы).
Вярнуць д.
2. Абавязак перад кім-н.
Яго д. — сачыць за чысцінёй.
◊
Не застацца ў даўгу ў каго — адплаціць тым самым.
Аддаць апошні доўг — развітацца з нябожчыкам; прысутнічаць пры яго пахаванні.
|| прым. даўгавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
доўг (род. до́ўгу) м.
1. (взятое взаймы) долг;
вярну́ць д. — возврати́ть долг;
2. (обязанность) долг;
◊ не заста́цца ў даўгу́ — не оста́ться в долгу́;
адда́ць апо́шні д. — отда́ть после́дний долг;
па ву́шы ў даўга́х — по́ уши в долга́х;
уле́зці ў даўгі́ — влезть в долги́;
быць у даўгу́ — быть в долгу́;
не выла́зіць з даўго́ў — не вылеза́ть из долго́в;
у даўгу́ як у шаўку́ — погов. в долгу́ как в шелку́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
доўг, ‑у, М доўгу і даўгу, м.
1. Тое, што і абавязак. Грамадзянскі доўг. □ Верныя даўгу свайму, Сябры, ідучы на заданне, Здубелыя рукі яму [кастру] Працягвалі на развітанне. Кляўко. — Перадай, Як нашыя спытаюць, Скажы ім — доўг байца Я выканаў, хай знаюць, Як трэба, да канца. Куляшоў.
2. мн. даўгі, ‑оў. Тое, што ўзята ў пазыку, пазычана (пераважна грошы). Вярнуць доўг. Вялікі доўг. Разлічыцца з даўгамі.
3. мн. даўгі, ‑оў. Запазычанасць па абавязковых плацяжах. Даўгі па падатку.
•••
Аддаць свой (апошні) доўг гл. аддаць.
Залезці (улезці) у даўгі (у доўг) гл. залезці.
Не вылазіць з даўгоў гл. вылазіць.
Не застацца ў даўгу гл. застацца.
У даўгах па вушы — мець многа даўгоў.
У даўгу перад кім — быць абавязаным каму‑н.
У доўг — з умовай звароту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
доўг м
1. гл aбавязак;
2. разм (пазыка) Schuld f -, -en;
даўгі́ мн Schúlden pl, Áußenstände pl, Verbíndlichkeiten pl, Áltschulden pl;
узя́ць у доўг (sich) (áus)léihen*, bórgen vt;
даць у доўг (ver)léihen* vt, áusleihen* vt;
уле́зці ў даўгі́ sich verschúlden;
адда́ць даўгі́ die Schúlden zurückzahlen [begléichen*]; aus den Schúlden kómmen*;
◊ быць у даўгу́, як у шаўку́ bis über die Óhren in Schúlden stécken; mehr Schúlden als Háare auf dem Kopf háben
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Доўг ’доўг’ (БРС). Рус. долг, укр. дыял. довг, ст.-рус. дългъ, длъгъ, дълъгъ, долгъ, чэш. dluh, славац. dlh, польск. dług, балг. дълг, дыял. длъг, серб.-харв. ду̑г, ст.-слав. длъгъ. Прасл. *dъlgъ ’доўг’ (так у Трубачова, Эт. сл., 5, 179; у Фасмера, 1, 524, і іншых праформа *dьlgъ. Аргументацыя Трубачова: «Праформа слав. *dьlgъ, якую пры гэтым дапускалі, трэба сказаць, занадта блізка падводзіць нас да вядомага прыметніка ’доўгі’, каб гэту блізкасць ігнараваць»). Слова даволі цёмнае па этымалогіі. Лічылі роднасным з гоц. dulgs ’доўг’, ірл. dligid ’доўг’ (гл. Фасмер, 1, 524; Бернекер, 1, 224; Траўтман, 55 і наст.). Не вельмі абгрунтаванымі былі версіі аб запазычанні з герм. моў або кельцкіх. Лічыцца няпэўным і збліжэнне з прыметнікам ’доўгі’ (*dьlgъ), якое прапанавалі Праабражэнскі, 1, 188–189, і Брукнер, 90. Агляд версій гл. яшчэ ў Трубачова, 5, 180.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
доўг, запазычанасць, крэдыт; завінавачанасць (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
напаве́р, прысл.
У доўг, у крэдыт.
Набраць тавару н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спо́ўніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., што.
Здзейсніць, ажыццявіць.
С. жаданне.
С. доўг.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пазы́ка, -і, ДМ -зы́цы, мн. -і, -зы́к, ж.
1. Фінансавая аперацыя, якая заключаецца ў атрыманні грошай у доўг на пэўных умовах.
Дзяржаўная ўнутраная п.
2. Выдача ў доўг на пэўных умовах грошай, рэчаў і пад., а таксама грошы, рэчы і пад., узятыя ў доўг.
Грашовая п.
Незваротная п.
|| прым. пазыко́вы, -ая, -ае.
Пазыковая аперацыя.
П. банк.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)