варане́ц

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. варане́ц варанцы́
Р. варанцу́ варанцо́ў
Д. варанцу́ варанца́м
В. варане́ц варанцы́
Т. варанцо́м варанца́мі
М. варанцы́ варанца́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

варане́ц, -нцу́ м., бот. вороне́ц

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

варане́ц, ‑нцу, м.

Ядавітая травяністая расліна сямейства казяльцовых з чырвонымі або чорнымі ягадамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВАРАНЕ́Ц

(Actaea),

род кветкавых раслін сям. казяльцовых. Каля 10 відаў. Пашыраны ва ўмераных зонах Паўн. паўшар’я. На Беларусі зрэдку трапляецца варанец каласісты (А. spicata). Расце ў шыракалістых і мяшаных лясах, у хмызняках па берагах рэк. Вырошчваецца ў Цэнтр. бат. садзе АН Беларусі.

Шматгадовыя травяністыя расліны з прамастойным разгалінаваным сцяблом і карэнішчам. Лісце буйное, трайчастае, зубчастае, на чаранках. Кветкі дробныя, белыя або жаўтавата-белыя, у гронках. Плод — ягадападобная касцянка чорнага, белага або чырв. колеру. Дэкар., тэхн. (з пладоў атрымліваюць чорную і чырв. фарбу), лек. (карані — ірвотны і слабіцельны сродак) і ядавітыя (усе часткі) расліны.

т. 3, с. 510

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Варане́ц ’вараны конь’ (Шн., 2). Да вараны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вороне́ц бот. варане́ц, -нцу́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Відлак ’дзерава, варанец, Lycopodium L.’ (гродз., Кіс.). Запазычана з польск. widłak ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыспе́шыцца, ‑шыцца; зак.

Разм. Паскорыцца, пайсці хутчэй. Работа прыспешылася. □ Тое, што Галіна Заранка наважыла пакінуць Варанец, прыспешылася вось чым: чэрвеньская раніца падняла на ногі да ўсходу сонца не толькі варанчан. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Варо́нца, варо́нцэ мн. л. ’бульбяны суп; суп наогул’ (Вешт.). Марыць, ад варане́ц (ці варо́нец) < вары́ць, варо́ны. Параўн. рус. варене́ц (аб гэтым слове гл. Шанскі, 1, В, 20).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

міры́ць, міру, мірыш, мірыць; незак., каго-што.

Наладжваць мірныя адносіны паміж кім‑, чым‑н. — Ды кіньце вы, мужчыны! За чужыя коні сварку ўзнялі, — пачаў мірыць .. [сялян] Сцяпан Варанец. Крапіва. Непамяркоўны і крыклівы сам, Комлік, аднак, любіў мірыць другіх. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)