валачы́ у́ , -лачэ́ ш, -лачэ́ ; -лачо́ м, -лачаце́ , -лаку́ ць; вало́ к, -лакла́ , -лакло́ ; валачы́ ; -ло́ чаны; незак. , каго-што.
1. Цягнуць волакам, не адрываючы ад паверхні чаго-н.
В. мех з бульбай.
2. Несці, везці што-н. цяжкае, з цяжкасцю.
В. вязанку сена.
3. што . Красці (разм. ).
Валаклі з гаспадаркі ўсё, што маглі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валачы́
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. валаку́
валачо́ м
2-я ас. валачэ́ ш
валачаце́
3-я ас. валачэ́
валаку́ ць
Прошлы час
м. вало́ к
валаклі́
ж. валакла́
н. валакло́
Загадны лад
2-я ас. валачы́ валачы́ це
Дзеепрыслоўе
цяп. час вало́ чачы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
валачы́ несов.
1. тащи́ ть, волочи́ ть;
2. разг. и́ ть, красть;
◊ ледзь но́ гі в. а́ (е́ ле) но́ ги волочи́ ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
валачы́ ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце; пр. валок, ‑лакла, ‑лакло; заг. валачы ; незак. , каго-што .
1. Цягнуць волакам, не адрываючы ад паверхні чаго‑н. Галлё для маскіроўкі неслі з ляска, валаклі за сабой, прымінаючы траву. Мележ .
2. Несці, везці што‑н. цяжкае, з цяжкасцю. Ускрай дарогі Патапчык валок два вялізныя мяхі: адзін ён трымаў перад сабою, а другі за плячамі. Чарнышэвіч . На гасцінцы грукатала, там ішлі машыны з прычэпамі. Аўтакалона валакла лес на сплаў да Віліі. Пташнікаў .
3. Разм. Весці сілком куды‑н. [Дзяўчына] не бачыла, як скруцілі фашысты хлопцу рукі, як білі яго, як валаклі ў гестапа. Васілёнак .
4. Разм. Красці. [Маргун:] Праўда, бралі некаторыя... і з двара валаклі і лес секлі. Крапіва .
•••
Ледзь ногі валачы гл. цягаць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валачы́
1. (цягнуць ) schlé ppen vt é ifen vt
◊ ледзь но́ гі валачы́ разм ó rtschleppen;
2. разм красці ) klá uen vt á usen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Валачы́ КТС ), валакці ’тс’ (Бяльк. ). Рус. волочить , укр. волочь , волочити , польск. włóczyć , в.-луж. włočič , н.-луж. włocyś , чэш. vláčiti , славац. vláčiť , балг. вла́ ча , макед. влачи , серб.-харв. вла́ чити , славен. vláčiti з тымі ж значэннямі. Прасл. *volčiti . І.‑е. паралелі: літ. velkù , vil̃kti ’цягнуць’, грэч. ἕλκω ’цягну’ (Праабражэнскі , 1, 93; Фасмер , 1, 345; Шанскі , 1, В, 152; Рудніцкі , 1, 468; Брукнер , 627; БЕР , 1, 164; Махэк₂ , 693–694).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
shamble [ˈʃæmbl] v. валачы́ но́ гі; валачы́ ся, цягну́ цца, пле́ сціся
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
валачы́ ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. валачу́
вало́ чым
2-я ас. вало́ чыш
вало́ чыце
3-я ас. вало́ чыць
вало́ чаць
Прошлы час
м. валачы́ ў
валачы́ лі
ж. валачы́ ла
н. валачы́ ла
Загадны лад
2-я ас. валачы́ валачы́ це
Дзеепрыслоўе
цяп. час вало́ чачы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
павалака́ ць
‘валачы каго-небудзь, што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. павалака́ ю
павалака́ ем
2-я ас. павалака́ еш
павалака́ еце
3-я ас. павалака́ е
павалака́ юць
Прошлы час
м. павалака́ ў
павалака́ лі
ж. павалака́ ла
н. павалака́ ла
Загадны лад
2-я ас. павалака́ й
павалака́ йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час павалака́ ючы
Крыніцы:
piskunou2012 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
drag one’s feet
валачы но́ гі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)