1.Разм. Чалавек з барадой (у 2 знач.). У некаторых толькі ледзь-ледзь высядалі вусікі. Затое ж трапіўся і адзін барадач.Колас.
2. Вялікая драпежная птушка сямейства ястрабіных з пучком пер’я пад дзюбай. // Пра жывёлін і птушак з бародамі. Барадач-казёл смакуе галінкі маладых дрэўцаў.Сачанка.У прыціхлым асінніку паназіраў за барадачом-глушцом, што карміўся мядзяным лісцем.Ігнаценка.
3. Паўднёвая шматгадовая расліна сямейства злакаў, якая з’яўляецца добрым кормам для жывёлы і выкарыстоўваецца для замацавання пяскоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
салаве́й, ‑лаўя, м.
1. Маленькая пеўчая птушка атрада вераб’іных, якая вылучаецца прыгожым спевам. У адным з найбліжэйшых альховых кустоў .. ізноў зацёхкаў непрыкметны салавей.Брыль.
2.перан.Разм. Пра чалавека, які славіцца чыстым, прыгожым, пераважна высокім голасам, вакальным майстэрствам. //Іран. Пра гаваруна, балабона, які прыгожа гаворыць, многа абяцае.
3.Разм. Адзін з інструментаў у шумавым аркестры, які складаецца з рэзервуара, запоўненага вадой, і адводнай трубкі, што заканчваецца свістком.
•••
На душы салаўі — пра добры, вясёлы настрой.
Пець (залівацца) салаўёмгл. пець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́рыца, -ы, мн. ку́ры і (з ліч. 2, 3, 4) ку́рыцы, -рэ́й, ж.
1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яек і мяса.
2. Самка птушак атрада курыных.
К. з куранятамі.
3. Мяса курыцы; кураціна.
◊
Класціся спаць з курамі — вельмі рана.
Курам на смех — пра што-н. вельмі недарэчнае.
Куры засмяюцькаго — пра таго, хто робіць што-н. недарэчнае.
Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).
Мокрая курыца — пра растрывожанага, спалоханага або бязвольнага, бесхарактарнага чалавека.
|| памянш.ку́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым.куры́ны, -ая, -ае.
○
Курыная слепата —
1) тое, што і кураслеп;
2) хвароба вачэй, калі чалавек не бачыць пры слабым святле, асабліва ў прыцемку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Considera quid dicas, non quid cogites
Сачы за тым, што гаворыш, а не за тым, што думаеш.
Следи за тем, что говоришь, а не за тем, что думаешь.
бел. Конь вырвецца ‒ здагоніш і зловіш, а слова вырвецца ‒ не зловіш. Слова, як птушка: выпусціў ‒ не вернеш. Кайся не кайся, выпусціў слаўцо ‒ не вернеш. Выказанага слова да губы не вернеш. Сказанае слова ніхто за хвост не зловіць.
рус. Кто много болтает, тот беду на себя накликает. Молвишь ‒ не воротишь. Слово выпустишь ‒ так и вилами не вытащишь. Слово не воробей: вылетит ‒ не поймаешь. Лучше споткнуться ногою, чем словом.
фр. Parole jetée prend sa volée (Сказанное слово ‒ улетает).
англ. Better the foot slip than the tongue (Лучше поскользнуться ногой, чем языком).
нем. Ein Wort, das dir entflogen, fängst du nicht mehr ein (Слово, улетевшее от тебя, не поймаешь больше).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Pejor avis aetas
Дрэнная птушка ‒ узрост.
Плохая птица ‒ возраст.
бел. Старасць не радасць, косці не гнуцца. І сабака на старасці не брэша. Як малое падае, то анёл з пярынкаю, а як старое, то чорт з бараною.
рус. Старой бабе и на печи ухабы. Старость не радость, не красные дни. Старость не радость, а смерть не корысть. Старость с добром не приходит. Старость придёт ‒ веселье на ум не пойдёт.
фр. Vieillesse, tristesse (Старость, печаль). Tout sourit à la jeunesse tout s’assombrit à la vieillesse (Всё улыбается в молодости, и всё печалится в старости). La vieillesse est un pesant fardeau (Старость ‒ тяжёлая ноша).
англ. Time hands heavy on one’s hangs (Время оттягивает руки).
нем. Alter ist ein schweres Malter (Возраст ‒ тяжёлый мальтер*). Das Alter ist eine schwere Last (Возраст ‒ трудная ноша).
* Malter ‒ плата за памол.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
га́рпія
(гр. Harpyia = літар. выкрадальніца)
і) крылатая пачвара ў жаночым вобліку, дэман буры і смерці ў старажытнагрэчаскай міфалогіі;
2) буйная драпежная птушкасям. ястрабіных, якая водзіцца ў Паўд. Амерыцы;
3) лятучая мыш, пашыраная ў Індыі і на Малайскім архіпелагу;
4) перан. злая, сварлівая жанчына.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кардына́л
(польск. kardynał, ад лац. cardinalis = галоўны)
1) вышэйшы пасля рымскага папы духоўны сан у каталіцкай царкве;
2) пеўчая птушкасям. аўсянкавых з ярка-чырвоным пер’ем, якая водзіцца ў Амерыцы;
3) рыба сям. карпавых, якая водзіцца на поўдні Кітая; на Беларусі вядома як акварыумная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фаэто́н
(гр. Phaethon = імя сына бога сонца ў старажытнагрэчаскай міфалогіі)
1) уст. лёгкі чатырохколавы экіпаж з адкідным верхам;
2) кузаў аўтамабіля з мяккім верхам (тэнтам), які можна адкідаць;
3) акіянічная птушкасям. весланогіх, якая добра лятае, але дрэнна плавае і з цяжкасцю перамяшчаецца па сушы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
cardinal
[ˈkɑ:rdɪnəl]1.
adj.
1) гало́ўны, са́мы істо́тны, кардына́льны
the cardinal merit — гало́ўная заслу́га
2) я́рка-чырво́ны
3) кардына́льскі
2.
n.
1) кардына́л -а m. (царко́ўны)
2) кардына́л -а m. (пту́шка)
3) я́рка-чырво́ны ко́лер
4) Math. ко́лькасны лічэ́бнік
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Кулі́к ’невялікая балотная птушка’ (ТСБМ, Мат. Гом., Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Маш., Касп.). Укр.кулик, рус.кулик ’тс’, польск.kulik, kulig, ст.-чэш.kulih, kulik ’тс’. У мовах паўднёвых славян адпаведнікаў няма. Балтыйскія паралелі: літ.kúolinga, kuolìnge ’тс’. Іншыя паралелі ненадзейныя. Назва птушкі гукапераймальная, таму аналіз словаўтваральнай структуры наўрад ці дазволіць рэканструяваць балта-славянскую форму (параўн. Слаўскі, 3, 351–352).
Ку́лік ’адзін з саламяных снапкоў, якімі пакрываецца страха’ (Нар. сл.). Гл. куль1.