(н. 5.12.1932, с. Гінічутль Хунзахскага р-на, Дагестан),
аварская паэтэса. Нар. паэтэса Дагестана (1969). Скончыла Літ.ін-т імя Горкага ў Маскве (1961). Піша на аварскай і рус. мовах. Лірыка Аліевай тэматычна і вобразна звязана з рэчаіснасцю, метафарычна перадае шматграннасць жыцця (зб-кі «Роднае сяло», 1959; «Вясёлку раздаю», 1963; «Васемнаццатая вясна», 1968; «Вочы дабра», 1983). Раманы «Камяк зямлі вецер не знясе» (1967), «Радавы герб» (1970), «Арол вострыць дзюбу аб камень» (1974), «Восьмы панядзелак» (1978) і інш. пра сучаснае жыццё Дагестана.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
злі́ццасов., в разн. знач. сли́ться;
руча́і злілі́ся ў рэ́чку — ручьи́ слили́сь в ре́чку;
смала́ зліла́ся ў камя́к — смола́ слила́сь в ком;
франты́ злілі́ся — фронты́ слили́сь;
з. з калекты́вам — сли́ться с коллекти́вом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зменшыцца ў аб’ёме пад націскам.
Спружына сціснулася.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Сабрацца ў адным месцы, стоўпіцца.
Сціснуліся, як селядцы ў бочцы.
3. Сабрацца ў камяк, скурчыцца, сагнуцца.
С. ад нечаканасці.
С. ад страху.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Адчуць унутраны цяжар (у горле, грудзях).
Сэрца сціснулася ад жалю.
5. Шчыльна злучыцца (пра губы, пальцы і пад.).
Рукі сціснуліся ў кулакі.
|| незак.сціска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз.сціска́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Плоц ’плоскі бок біткі’ (Рам. 8). Відаць, з рус. мовы; параўн. рус.плоц, площа ’плоскі бок ігральнай біты’, ’становішча кінутай біты бокам ці толькі на плоскім баку’, плоцкий ’плоскі’, якое з’яўляецца кантамінаваным утварэннем з плоскі і клец < ням.Klotz ’калода; цурка’ < с.-в.-ням.kloz, англ.-сакс.don ’камяк, гала, клубок’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Kloß
m -es, Klöße
1) камя́к
2) клёцка
◊ er hat Klöße im Mund — ён гаво́рыць неразбо́рліва, у яго́ ка́ша ў ро́це
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
падзьму́ць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; зак.
1. Пачаць дзьмуць. З лесу падзьмуў свежы ветрык.Бядуля.З раніцы захмарылася, падзьмуў моцны вецер.Лось./убезас.ужыв.Ад ракі падзьмула халадком.Бяганская.І падзьмула свежым раннем, Лугам, соснамі, жыццём!Агняцвет.
2. Дзьмуць некаторы час. [Прыстром] узяў на далонь камяк зямлі, памяў яго, падкінуў угору, нават падзьмуў на яго.Шынклер.— Што, што? — яна падзьмула ў трубку, патрэсла яе, зноў прыклала да вуха.Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галу́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Рмн. ‑шак; ж.
1. Круглы камяк, шарык, скачаны з якога‑н. мяккага рэчыва. Галушка воску. Качаць сыр у галушкі.
2.толькімн. (галу́шкі, ‑шак). Страва ў выглядзе дробных клёцак (з мукі або дранай бульбы), прыгатаваных на булёне ці на малацэ. Глядзелі хлопцы як на дзіва, Як дзядзька, цеста замяшаўшы, Качаў галушкі, міску ўзяўшы.Колас.З бульбы ў нас галушкі вараць, Нашу бульбу ўсюды хваляць.Русак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сне́жныйв разн. знач. сне́жны;
сне́жные верши́ны гор сне́жныя вяршы́ні гор;
сне́жная зима́ сне́жная зіма́;
сне́жные поля́ сне́жныя палі́;
сне́жный ком сне́жны камя́к;
сне́жная бу́ря сне́жная бу́ра;
сне́жный блеск сне́жны бляск.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
bállen
1.
vt
1) камячы́ць
2) сціска́ць (руку ў кула́к)
2.
(sich) згушча́цца; сціска́цца
(у камяк), зле́плівацца
die Wólken ~ sich — во́блакі згушча́юцца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ашва́ліна ’кусок сала’ (навагр., Балто-слав. сб., 385). Няясна. Грынавецкене і інш. (там жа) збліжаюць з літ.švalái ’?’, параўн. чэш.-мар.svalina ’вялікі кусок’, якое разам з валаш.švalek ’камяк, галушка’. Махэк₂, (630) лічыць утвораным ад valiti, што мае шэраг экспрэсіўных значэнняў, у тым ліку ’рэзаць’, параўн. «адваліць лусту». Магчыма, збліжана з шваля ’брус, калода’ (ням.Schwelle ’брус, парог’).