зарадзі́цца ​1, ‑родзіцца; зак.

Узяць пачатак, узнікнуць. Задума напісаць паэму пра Кастуся Каліноўскага зарадзілася ў Танка пры абставінах, вартых асобнай увагі. У. Калеснік. У беларускіх саўгасах масавае спаборніцтва зарадзілася ў веснавую пасяўную кампанію 1929 г. «Весці».

зарадзі́цца ​2, ‑раджуся, ‑радзішся, ‑радзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць зараджаным (пра агнястрэльную зброю, зарад і пад.). Стрэльба зарадзілася. Міна зарадзілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць гатовым да дзеяння, выкарыстання. Фотаапарат зарадзіўся.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Назапасіць патрэбную колькасць якой‑н. энергіі (пра якое‑н. цела, прыбор і пад.). Акумулятар зарадзіўся.

4. перан.; чым і без дап. Пабыць некаторы запас энергіі, падбадзёрыць сябе. Зарадзіцца бадзёрасцю. □ Шыковіч не толькі «не разрадзіўся» ў той дзень, як яму здавалася, зморанаму фізічна і душэўна, а наадварот — «зарадзіўся». Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

план

(лац. planum = плоскасць)

1) чарцёж якой-н. мясцовасці, будынка, прадмета (напр. тапаграфічны п., п. горада, п. школы);

2) загадзя намечаная праграма мерапрыемстваў, выканання пэўнай работы (напр. вытворчы п.);

3) задума, праект, асноўныя рысы якой-н. работы (напр. п. даклада);

4) размяшчэнне чаго-н. у перспектыве (напр. пярэдні п.);

5) спосаб разгляду чаго-н., пункт гледжання (напр. у тэарэтычным плане).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Ánschlag

m -(e)s, -schläge

1) штуршо́к, уда́р (gegen A – аб што-н.)

2) аб’я́ва, афі́ша

3) зама́х; план, заду́ма

éinen ~ auf j-n máchen — рабі́ць зама́х на каго́-н.

4) каштары́с; ацэ́нка

in ~ bríngen* — уне́сці ў каштары́с

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ідэ́я ж.

1. Idée f -, -n;

змага́цца за ідэ́ю éine Idée verféchten*; für éine Idée kämpfen;

2. (галоўная думка) Grúndgedanke m -ns, -n;

3. (думка, задума) Idée f -, -n, Éinfall m -s, -fälle;

выда́тная ідэ́я! éine glänzende Idée!, ein glänzender Éinfall!;

пада́ць ідэ́ю каму-н. j-n auf éinen Gedánken bríngen*;

мне прыйшла́ ідэ́я ich kam auf éine Idée [éinen Gedánken]; mir fiel ein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Прыве́т ’зварот да блізкага пры сустрэчы’ (ТСБМ; шчуч., Сл. ПЗБ), пріве́тка ’прывітанне’ (Бяльк.), прывітанка ’тс’ (Нік. Очерки); сюды ж дзеясловы прыве́ціць ’прыязна, ласкава сустрэць каго-небудзь, аднесціся да каго-небудзь’ (ТСБМ, Бяльк., Ян.), прыве́ціцца ’прывітацца’ (чэрв., Сл. ПЗБ), прывіта́ць, прывіта́цца (Мік., Байк. і Некр., Пал., ТСБМ; воран., ашм., ігн., Сл. ПЗБ). Маючы на ўвазе ст.-слав., балг. і ст.-рус. формы, можна выказаць меркаванне аб працягу прасл. *privětiti > *privětъ, якое ў сваю чаргу з’яўляецца прэфіксальным утварэннем ад добра адлюстраванага ў славянскіх мовах прасл. *vět‑ (у другой ступені чаргавання — *vit‑). Укр. привіт ’прывітанне, вітанне’, привіта́ти ’прыняць каго-небудзь, павітацца з кім-небудзь’, привіта́тися ’павітацца’, привіта́ння ’прывітанне, вітанне’, рус. приве́т ’прывітанне’, приве́тить ’даць станоўчы адказ свату жаніха пры першым наведванні нявесты’, привита́тъ ’ветліва, ласкава адносіцца, звяртацца да каго-небудзь, берагчы каго-небудзь’, стараж.-рус. привитати ’знайсці прытулак’, привѣтъ ’вітанне, зварот; выслоўе, слова; намер’, польск. przywitać się ’прывітацца’, балг. привѐт, прѝвет ’прывітанне’, ст.-слав. привитати ’пасяліцца, знайсці прытулак’, ’намер, (добрая) задума’. Аб развіцці значэнняў лексем, звязаных з *vit‑/vět‑, падрабязней гл. Рудніцкі, 1, 400; ЭСБМ, 2, 165–166; гл. таксама Фасмер, 3, 363; ЕСУМ, 4, 569 (прасл. *privětъ выводзіцца з *privětiti); БЕР, 5, 701.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тану́ць, тану, тонеш, тоне; незак.

1. Апускацца пад ваду на дно пад дзеяннем сілы цяжару. Жалеза тоне. Дрэва не тоне. □ Паведамлялася, што эсмінец вядзе бой з варожымі самалётамі, што эсмінец пашкоджаны і тоне. Кулакоўскі. // Гінуць, паміраць, ідучы на дно. «Нехта тоне, — здагадаўся Валодзька. — Трэба хутчэй ратаваць...» Гамолка. // перан. Гінуць, трацячы жыццёвыя сілы, волю пад уздзеяннем неспрыяльных умоў. Партыя хутка асушыла прышчэпаўскія балоты ў зямельных установах, дзе танула раней любая ініцыятыва, любая добрая задума. Лынькоў.

2. у чым. Апускацца ў што‑н. мяккае, сыпкае, вязкае і пад.; засядаць, вязнуць у чым‑н. Тануць у гразі. Тануць у балоце. □ Пыл на дарозе быў, што прысак, ногі танулі ў ім. Шамякін. // перан. Станавіцца мала прыкметным сярод чаго‑н., закрывацца чым‑н. Крайнія хаты танулі ў густым тумане. Навуменка. Дарога ў маёнтак танула ў кустах чаромхі і бэзу. Хомчанка. / Пра гукі. Бывалі моманты, калі надыходзіў перарыў у громе, і тады чулася стральба кулямётаў дзесьці ў полі, на захад ад горада, пасля зноў усё танула ў выбухах артылерыйскіх разрываў. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

venture

[ˈventʃər]

1.

n.

1) рызыко́ўная заду́ма

2) спэкуля́цыя f.

3) прыго́да f.

4) камэрцы́йнае мерапрые́мства

2.

v.

рызыкава́ць; адва́жвацца

No one ventured to interrupt the speaker — Ніхто́ не адва́жыўся перапыні́ць прамо́ўцу

He ventured out on the thin ice and fell through — Ён рызыкну́ў пайсьці́ на то́нкі лёд і правалі́ўся

3.

adj.

рызыко́ўны, які́м рызыку́еш

venture capital — рызыко́ўная інвэсты́цыя (у но́вае прадпрые́мства)

•

- at a venture

- Nothing ventured, nothing gained

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ідэ́я, ‑і; Р мн. ідэй; ж.

1. Паняцце, уяўленне, якое праўдзіва або памылкова адлюстроўвае рэчаіснасць у свядомасці чалавека і вырашае яго адносіны да навакольнага свету. Свет ідэй. □ Людзі з’яўляюцца вытворцамі сваіх уяўленняў, ідэй і т. д., — але гутарка ідзе аб сапраўдных, дзеючых людзях, абумоўленых пэўным развіццём іх прадукцыйных сіл і — адпавядаючымі гэтаму развіццю — зносінамі, аж да іх самых далёкіх форм. Маркс і Энгельс.

2. Галоўны істотны прынцып светапогляду. Ідэі марксізма-ленінізма. □ — Ёсць людзі, што жывуць ідэямі агульнага дабра. За свае ідэі яны ідуць у астрогі, на высылкі; за гэтыя ідэі іх крыжавалі, давалі атруту, палілі на кастрах. Колас.

3. Думка, задума. Ажыццявіць ідэю. Падаць ідэю. □ — Мая ідэя так і засталася б ідэяй, каб не вашы даследаванні. Адных ідэй мала. Галавач. Цяпер .. [Максіма Сцяпанавіча] і Веру Антонаўну апанавала ідэя — прыбудаваць веранду. Карпаў. — А ведаеш ты што, — сказаў Лабановіч, — давай пойдзем на Панямонь? Зробім там прывал... — А гэта ідэя! — падхапіў Садовіч. Колас.

4. Асноўная, галоўная думка твора, творчасці і пад. Кампазіцыя падпарадкавана асноўнай ідэі апавядання. Ідэя верша. □ Уся яго [Купалы] творчасць прасякнута ідэяй служэння народу, сцверджаннем правоў працоўнага чалавека. Івашын.

[Ад грэч. idea — вобраз, паняцце, ўяўленне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

design

[dɪˈzaɪn]

1.

n.

1) на́кід -у m., красьлю́нак -ка, чарцёж -ажа́, рысу́нак -ку, пля́н -у m.; узо́р -у m.

Belarusian embroidery design — белару́скі ўзо́р для вышыва́ньня

2) прае́кт -у m., канстру́кцыя, мадэ́ль f., дыза́йн -у m.

3) заду́ма f.; прае́кт -у m.

4) мэ́та f., наме́р -у m.

by accident or design — выпадко́ва ці знаро́к

2.

v.t.

1) крэ́сьліць, праектава́ць, плянава́ць

to design a dress — накрэ́сьліць фасо́н суке́нкі

to design a bridge — праектава́ць мост

2) абду́мваць, накіда́ць (фа́булу рама́ну)

3) прызнача́ць для чаго́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Plan

m -(e)s, Pläne

1) план (мерапрыемстваў, дзеянняў)

ein wéitgreifender ~ — шыро́кі план

den ~ überbíeten* — перавы́канаць план

über den ~ hináus — звыш пла́на

2) план, заду́ма, наме́р

Pläne schmíeden [máchen] — стро́іць [выно́шваць] пла́ны

éinen ~ ins Lében rúfen* — быць ініцыя́тарам пла́на

éinen ~ fássen — заду́мваць план

j-s Pläne kréuzen — расстро́іць чые́-н. пла́ны

3) тэх. план, чарцёж

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)