Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
круго́м, прысл. і прыназ.
1.прысл. Навокал, з усіх бакоў. Я паглядзеў кругом — нідзе нікога не відаць.Якімовіч.За вёскай — лугі, пералескі, Бяскрайняе поле кругом.Аўрамчык.//Разм. Усюды, ва ўсіх месцах. Вясна кругом, адгрукалі марозы, Ручай паміж палеткамі журчыць.Броўка.
2.прысл. Робячы кругавы рух, апісваючы круг. Колькі раз з неўміручаю марай Крэмль спрадвечны абходзіш кругом.Броўка.//круго́м! Ваенная каманда, па якой робіцца паварот на 180°.
3.прысл.Разм. Зусім, поўнасцю. Бывае, што кругом мярзотнік вінаваты, Але выносіць не жадае смецце з хаты.Корбан.
4.прыназ.зР. Вакол чаго‑н. Абысці кругом хаты.
•••
Абвесці кругом пальцагл. абвесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sentence1[ˈsentəns]n.
1.ling. сказ, фра́за;
a compound/complex/simple sentence; складаназлу́чаны/складаназале́жны/про́сты сказ
2. прыгаво́р, прысу́д; рашэ́нне;
a life sentence прыгаво́р да пажыццёвага зняво́лення;
under sentence of death пад смяро́тным прыгаво́рам;
pass/commute/quash a sentenceвыно́сіць/змяня́ць/адмяня́ць прысу́д;
serve one’s sentence адбыва́ць тэ́рмін пакара́ння
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Spruch
m -(e)s, Sprüche
1) высло́ўе, сентэ́нцыя, пры́павесць
Sprüche máchen — выхваля́цца
2) юрыд. прысу́д
éinen ~ fällen — выно́сіць прыгаво́р
3) пры́тча; тэкст (з Бібліі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Res mala vir malus est, mala femina pessima res est
Дрэнны муж ‒ палова бяды, дрэнная жонка ‒ цэлая бяда.
Плохой муж ‒ полбеды, плохая жена ‒ целая беда.
бел. Добрая жонка дом зберажэ, а ліхая рукавом растрасе. Што мужык прыносіць мяшком, то гаспадыня выносіць гаршком. Добрая жонка ‒ вяселле, а ліхая ‒ паганае зелле. Жонка тры вутлы дома трымае. Хоць такі-сякі мужчына, абы дровы і лучына. Калі жана ‒ сатана, то яна і ў чорта падноскі адарве. Самае вялікае няшчасце чалавеку ‒ неразумная жонка.
рус. Муж задурит ‒ половина двора горит, а жена задурит ‒ и весь сгорит. Муж запьёт ‒ полдома пропьёт, а жена за пьёт ‒ весь дом пропьёт.
фр. La pire chose qui soit c’est une méchante femme (Хуже всего ‒ это злая жена). Femme querelleuse est pire que le diable (Сварливая жена хуже чёрта).
англ. A good Jack makes a good Jill (У хорошего Джека хорошая Джил).
нем. Die Frau kann mit der Schürze mehr aus dem Hause tragen, als der Mann mit dem Erntewagen einfährt (Женщина может вынести из дома в переднике больше, чем мужчина привезти в телеге с зерном).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
рашэ́ннен.
1. Entschéidung f -, -en; Beschlúss m -es, -schlüsse (пастанова); Úrteil n -s, -e, Réchtsspruch m -(e)s, -sprüche (суда);
2. (развязанне задачыі г. д.) Lösung f -, -en; Áuflösung f - (крыжаванкі);
3. (выснова) Schluss m -es, Schlüsse; Entschlúss m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Здзек ’зняважлівыя паводзіны’. Рус.зах.-бранск.зде́ки ’здзекі’. Параўн. рус.смал., пск., калін., зах.-бранск.здекаться ’свавольнічаць, насміхацца, здзекавацца’, алан.здекнуться ’ўперціся’, валаг.дековаться ’здзекавацца’. Рус.издеваться традыцыйна ўзводзіцца да jьz‑dě‑va‑ti‑sę з коранем dě‑, як у дзець (гл.), семантычна праз ц.-слав. выраз издѣти имѧ ’даць (утварыць) імя, мянушку’ (Зубаты, 1, 1, 93) ці праз сувязь з раздевать: ’зняважыць, зняўшы адзенне’ (Пізані, Paideia, 8, 1953, 2, 112). Ст.-слав.издѣꙗти (издѣти) азначала ’зрабіць, утварыць’, што з дадаткам значэння ’выносіць’ захавалася ў ц.-слав.издѣти, издѣвати. Значэнне ’рабіць, утварыць’ адлюстроўваецца не ў дзець, а ў іншых адгалінаваннях кораня dě‑ (гл. дзея). Але магчыма звязаць здзек і з іншым коранем, што мае значэнне ’ствараць’, *zьd‑ (гл. здань). Бел.здзек утворана з суфіксам ‑к‑ (як знак, язык, гл. Мейе, Études, 335–337) ад дзеяслоўнай асновы jьz‑dě‑ti ці zьd‑ě‑ti. (Фасмер, 2, 122; Шанскі, 2, И, 30).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Léute
pl лю́дзі
etw. únter die ~ bríngen* — выно́сіцьшто-н. на лю́дзі
wir sind geschíedene ~ — памі́ж на́мі ўсё ско́нчана
er ist gúter ~ Kind — ён з до́брай сям’í [до́брага ро́ду]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тралява́ць1 ’транжырыць’ (Ласт.), тролёва́ць ’раздаваць, разбазарваць’ (ТС). Утворана ад гукапераймання тра-ля-ля ’весела спяваць’ > ’весела бавячыся, растранжырваць (грошы, маёмасць)’. Аналагічна ням.trällern ’весела напяваць’, літ.traliúoti ’спяваць тра-ля-ля’. Параўн. траляля́каць ’тс’ (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 73), трэ́ляць ’сноўдацца без пэўных заняткаў’: месец тролю́е чоловек у Сочах (ТС).
Тралява́ць2 ’падцягваць драўніну з лесу да сплаву’, ’ісці, рухацца’, ’пракладваць дарогу’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сцяшк., Адм., Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ), ’перавозіць з месца на месца’ (Чуд.), ’таптаць пасевы, ходзячы ўздоўж палос’ (Шат.), трылява́ць ’выводзіць бярвенні з лесасекі на чыстае, больш прасторнае месца’ (падзе., Нар. сл.; Буз.); тролева́ць, тролёва́ць, тралёва́ць, трэ́ляць ’выносіць, выцягваць з цяжкадаступных месцаў нарыхтоўкі (пра лес, ягады і інш.)’ (ТС), тра́ліць ’траляваць’ (брагін., Мат. Гом.). Выводзіцца з польск.trelować ’выцягваць бярвенні з вады на склад’, ’цягнуць плуг’, ’бурлачыць, цягнуць судна людзьмі або коньмі’, што да англ.trail ’цягнуцца, валачыцца’, ’буксіраваць’, ’таптаць траву’. Сюды ж тралява́нне ’дастаўка лесу на прыстань’ (Некр.), траля́р ’тралёўшчык’ (Мат. Гом.), тралёўка ’вывазка’ (Сцяшк.).