идти́ (пойти́) на попя́тный (на попя́тную), на попя́тный двор адступа́цца (адступі́цца), падава́цца (пада́цца) наза́д, адрака́цца (адрачы́ся); адмаўля́цца (адмо́віцца); біць (забі́ць) адбо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адваро́т, ‑а, М ‑роце, м.
1. Адагнуты і прыгладжаны (прыпрасаваны) край адзення ці абутку. Махнач моўчкі адышоў да сваёй скрыні і сеў там, а Полаз на дзіва хутка падняўся, стаў тварам у твар, узяў Лемяшэвіча за адварот пінжака.Шамякін.
2.Адваротны бок чаго‑н., напрыклад, кнігі, канверта, здымка і пад. Адварот паштоўкі. □ Собіч, не адрываючыся, сачыў, каб не асталося дзе прапускаў, бо часамі подпіс павінен быць толькі наверсе, а часамі і на адвароце.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
úmgekehrt
1.
a
1) перавёрнуты, вы́вернуты (навы́варат)
2) адваро́тны
im ~en Fálle — у адваро́тным вы́падку
2.adv наадваро́т; насу́перак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Наўле́чка ’навалачка’ (Нік. Очерки; дзярж., Нар. слова; маладз., Янк. Мат.; слуц., Полымя, 1988, № 7, 203), наўлёчка ’тс’ (Жд. 2). З польск.nauleczka (няпоўнагалоссе, гл. Бел.-польск. ізал., 10); перанос націску на першы склад сведчыць аб адаптацыі слова, параўн. бел.навалка, навалачка ’тс’ (гл.), адваротны ўплыў у навагр.navaločka (Кліх). Параўн. навулёчка (гл.).
1) у антычным вершаскладанні стапа з 3 складоў — 2 кароткіх і 1 доўгага (◡◡-).
2) У сілаба-танічным вершаскладанні 3-складовая стапа з рытмічным націскам на трэцім складзе (- - -́): «Пацяклі́, паплылі́ за гадамі́ гады́... // На гусля́равым на́спе жвіро́вым...» (Я.Купала. «Курган»). У рус. паэзіі анапест упершыню ўжыў А.Сумарокаў у «Одзе супраць зладзеяў». У бел. паэзіі ўзнік у канцы 19 ст. разам з развіццём новых формаў верша.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Прыле́га ’прэласць’: хлеб аддае прыле́гаю (ваўк., Арх. Федар.). Бяссуфікснае ўтварэнне ад прыле́глы ’які сапсаваўся ад доўгага ляжання’, запазычанага з польск.przyległy ’тс’. Адтуль і ўкр.приле́глий ’прэлы’. Аднак нельга выключыць і адваротны дэрыват ад прыляжа́лы ’прагніўшы ад доўгага ляжання’ (Нас.), параўн. рус.дыял.прилежа́ться ’сапсавацца (ад доўгага ляжання, дрэнных умоў захоўвання і да т. п.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́халь ’пухліна’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Хутчэй за ўсё, адваротны дэрыват ад пухліна, характэрны для поўначы Беларусі прадуктыўны суфікс ‑іна ўспрымаецца як паказчык адзінкавасці (параўн. топаль > топьліна ’адно дрэва таполі’), экспрэсіўнасці (параўн. горла > гьрляціна, асудж.) ці адцягненага дзеяння (параўн. ругань > руганіна), (гл. Крыўко, Нар. словатв., 152–165) і можа быць адкінуты. Гл. таксама пухло, пухнуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
reverse
[rɪˈvɜ:rs]1.
n.
1) адваро́т -у m., адваро́тны бок
on the reverse of the medal — на адваро́це мэдаля́
2) адваро́тнае n.
3) за́дні ход
4) зьме́на на го́ршае; паго́ршаньне, пагаршэ́ньне n.
2.
adj.
адваро́тны, супрацьле́глы
reverse motion — рух у адваро́тным кіру́нку
3.
v.t.
1) заваро́чваць; зьмяня́ць кіру́нак
2) вываро́чваць навы́варат
3) пераваро́чваць, перакуля́ць дагары́ нага́мі
4) зьмяня́ць на адваро́тнае; анулява́ць, скасо́ўваць (зако́н, пастано́ву)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пратэ́ст ’рашучае пярэчанне супраць чаго-небудзь, заява аб нязгодзе’ (ТСБМ), ст.-бел.протестъ ’тс’ (1711 г.), протестовати (1598 г.), укр.проте́ст ’тс’, рус.проте́ст ’тс’. Адваротны дэрыват дзеяслова протестовати, адпаведніка лац.prōtestāri ’ўрачыста абвяшчаць, сведчыць’; у далейшым запазычанне з ням.Protest у сучасным значэнні, што выводзяць з італ.protesto ’апратэставанне векселя’ (ЕСУМ, 4, 609; Банькоўскі, 2, 791; Фасмер, 3, 382).
2.перан.Разм. Скрыты, адмоўны бок чаго‑н. [Кузьма Чорны:] — Вялікі пісьменнік [Бальзак]. Тут, братачка, нічога не скажаш. Увесь падыспад выверне табе.Скрыган.Тут [у палоне].. [Іван] убачыў падыспад фашызму і, мабыць, упершыню зразумеў, што пагібель — не самае горшае з усяго, што можа здарыцца на вайне.Быкаў.
3.узнач.прысл. Уніз; пад што‑н. Надзець падыспад. □ Мы пачалі рыхтавацца да начлегу. Дах над галавой ёсць, а падыспад можна наламаць лапак, нарваць папараці. І спі сабе на здароўе!Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)