Verbum

*Зеляпа́н, зелепа́н ’малы шчупак’ (жыт., Нар. словатв.). Утвораны з суфіксам ‑ан (Сцяцко, Афікс. наз., 26) ад кораня *зелеп‑, пра які гл. зялепаць. Больш пашырана зяле́пуха ’недаспелы плод’ (гл.), таму магчыма, што назва малой рыбы — перанос з назвы плода. Не выключана і самастойнае ўтварэнне паводле прыметы ’малы’, ’малады’ ці ’зеленаваты’. Няясна.

Зух ’хват’. Рус. дан., смал., укр. зух, польск. zuch (> чэш. zuch). Польск. zuch, якое, верагодна, з’яўляецца крыніцай усх.-слав. слоў, паводле Брукнера (657), скарачэнне ад zuchwały (гл. зу́хвал). Параўн. рус. дыял. вяцк., перм., паўд.-дзвін., урал. зу́хать, зу́хнуть ’крычаць’, аднак іншы рэгіён пашырэння не дазваляе гаварыць пра дзеяслоў як крыніцу назоўніка.

Памаўза́ ’шкоднік, свавольнік’ (ТСБМ, Гарэц., Янк., Сл. ПЗБ), ’няспрытны, непаваротлівы чалавек’ (З нар. сл.), памаўзлі́вы ’зладзеяваты’ (Касп.), ’шкодны, праказлівы’ (Сцяшк.). Фармальна аддзеяслоўны дэрыват з ‑а асновай ад *памоўзаць; але ў гэтай форме дзеяслоў не зафіксаваны, хаця існуе палес. моўзаць ’кусаць без зубоў, дзяснамі (пра дзіця, сысуна)’. Далейшыя сувязі гл. галамоўза.

Перабуры́ць ’перастаць моцна, з вялікай сілай дзьмуць (пра вецер)’ (ТС). Да пера- і буры́ць, бу́ра (гл.). Апошняе да прасл. *buriti (sę) < і.-е. *bheu̯‑. Параўнаўшы з паралельнай прасл. парай *buna — *buniti (з блізкімі значэннямі), можна бачыць што ‑r‑ у bur’а — суфіксальнае (Трубачоў, Эт. сл., 3, 95–96 і 98–99).

Мітульга́ ₁ ’мітусня, мільгаценне’ (ТСБМ, Касп.) ’непарадак’ (Касп.), ’шпаркасць’ (Бяльк.), міту́нь ’пра аднаразовае мільганне’ (мсцісл., Нар. лекс.). Да мі́тусь (гл.). Аб суфіксе ‑г‑а (< д‑а) гл. Слаўскі; SP, 1, 70.

Мітульга́ ₂ ’матылёк’ (Гарэц., Нас., Др.-Падб.). Пад уплывам мітульга́ ₁ ад матыль (гл.) пры дапамозе адцягненага суфікса ‑г‑а.

Нагу́ла ’гуляка, гультай’ (Нас.), ’свавольніца’ (чач., Мат. Гом.), ’той, хто нахабны’ (беласт., Сл. ПЗБ), нагу́ловаты ’упарты’ (мазыр., Жыв. сл.). Зыходная семантыка, прадстаўленая ў Насовіча, сведчыць пра сувязь з гуля́ць, словаўтварэнне, відаць, як у назола (ад назаляць); сувязь з літ. nuogùlis ’той, хто ходзіць у падраным адзенні’ (Сл. ПЗБ) застаецца праблематычнай.

Матрасі́ць матрашы́ць, мытрашы́ць ’імжэць, сеяць, як праз сіта (пра дождж)’ (Бяльк., Растарг.; чачэр., Мат. Гом.). Укр. мотроши́ти ’церушыць (аб снезе)’, рус. мотроси́ть, мотро́сить ’марасіць’, бран. мотроши́ть ’тс’, наўг. ’церушыць дробнымі сняжынкамі’. Усходнеславянскае. Фасмер (2, 664) узводзіць да метать і роса. Якабсон (Slav. Word, 2, 614) лічыць гэта кантамінацыяй мороси́ть і мотать.

Вяхір ’Columba palumbus L.’ (БРС, Інстр. II, КТС). Рус. вяхир, дыял. вяхерь ’тс’ (Даль). Пра бел. слова (яўна кніжны характар) можна думаць, што яно з рускай мовы. Што датычыцца рус. вяхирь, то ў Фасмера яно суадносіцца з вятютень, якое далей да вячить і вякать, што, відаць, вельмі няпэўна. Параўн. яшчэ вяціцінь.

Ашчаджа́ць ’эканоміць, адкладаць у запас’ (КЭС, лаг.), ашчадны ’беражлівы’ (БРС, Гарэц.), ашчэдны (Касп., КЭС, лаг.), укр. ощажати, ощадний, польск. oszczędzać, oszczędny, oszczędač, чэш. дыял. oščadať se ’скупіцца’. Да прасл. ščediti, параўн. шчадзіць ’берагчы’, шчадны ’беражлівы, эканомны’; цэнтральнаславянскі арэал сведчыць, магчыма, пра інавацыю з цэнтрам хутчэй за ўсё на польскай тэрыторыі.

Баге́ма. Рус. боге́ма, укр. боге́ма. Запазычанне з франц. bohème ’тс’ (першапачаткова мела значэнне ’цыганшчына’, далей ’цыганскі спосаб жыцця’), якое паходзіць ад Bohême ’Багемія, Чэхія’ (цыгане з’явіліся ў Еўропе іменна з Чэхіі; першыя звесткі пра іх былі ў ст.-чэш. Хроніцы Даліміла XIV ст.). Параўн. Махэк₂, 59; Шанскі, 1, Б, 150.