спроси́ть сов.

1. (обратиться с вопросом) спыта́ць (каго), спыта́цца (у каго), запыта́ць (каго), запыта́цца (у каго);

спроси́ его́, как туда́ пройти́ спыта́й (запыта́й) яго́, як туды́ прайсці́, спыта́йся (запыта́йся) у яго́, як туды́ прайсці́;

2. (попросить) папрасі́ць;

спроси́ть сове́та папрасі́ць пара́ды;

спроси́ть разреше́ния папрасі́ць дазво́лу;

3. (потребовать) запатрабава́ць; (взыскать) спагна́ць;

с тебя́ спро́сят, е́сли не бу́дет сде́лано з цябе́ спаго́няць, калі́ не бу́дзе зро́блена;

с вас спро́сят добросо́вестной рабо́ты з вас запатрабу́юць добрасумле́ннай пра́цы;

4. (вызвать) вы́клікаць; (позвать) паклі́каць; (потребовать) запатрабава́ць;

в дверь постуча́ли и спроси́ли хозя́ина у дзве́ры пасту́калі і вы́клікалі (паклі́калі) гаспадара́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

throw​2 [θrəʊ] v. (threw, thrown) кі́даць, скіда́ць, падкіда́ць, падкі́дваць;

throw a glance кі́нуць во́кам;

throw oneself кі́дацца;

throw open the door расчыня́ць дзве́ры на́сцеж

♦

throw do ubt(s) on/upon smth. браць што-н. пад сумне́нне;

throw light on/upon smth. праліва́ць святло́ на што-н.;

throw oneself at someone накі́двацца на каго́-н.;

throw oneself into smth. ца́лкам аддава́цца чаму́-н.

throw about [ˌθrəʊəˈbaʊt] phr. v. раскіда́ць, раскі́дваць

throw away [ˌθrəʊəˈweɪ] phr. v. выкіда́ць, выкі́дваць;

throw away a chance губля́ць, прапуска́ць магчы́масць

throw in [ˌθrəʊˈɪn] phr. v. уно́сіць (прапанову)

throw off [ˌθrəʊˈɒf] phr. v. скіда́ць, скі́дваць;

throw the cold off пазба́віцца ад на́смарку

throw out [ˌθrəʊˈaʊt] phr. v. выкіда́ць, выкі́дваць;

throw out a hint зрабі́ць намёк; кі́нуць заўва́гу

throw up [ˌθrəʊˈʌp] phr. v.

1. infml ванітава́ць

2. пакіда́ць, адмаўля́цца (ад працы)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

То́ркаць ’таўхаць кароткімі штуршкамі’, ’рэзкімі рухамі дакранацца’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Юрч.), ’даваць, прапаноўваць’ (Нас., Юрч. Вытв.), ’тыкаць’ (Нас., Ласт.): то́ркаць у зубы ’груба падаваць, паказваць’ (Юрч. Фраз.), ’пратыкаць’ (Сцяшк.), ’штурхаць’, ’будзіць’, ’усоўваць, садзіць’ (ТСБМ, Нас.; калінк., Сл. ПЗБ), тарка́ць ’тс’ (Нас.), ’чапаць, кратаць’, ’кляваць’ (ТС; нараўл., З нар. сл.), то́ркаты ’тузаць; падсоўваць’ (драг., З нар. сл.), ’упікаць, дакараць, лаяць’ (Сл. Брэс.; малар., Нар. лекс.), ст.-бел. то́ркати ’бадаць, калоць рагамі’ (Сл. Скар.), сюды ж то́ркацца ’варушыцца, калывацца’ (ТС), ’совацца, заходзіць’ (Юрч. СНЛ), то́ркнуцца ’даткнуцца’ (Ласт.), то́рнуць ’штурхаць, усадзіць, ткнуць, даць’ (Сл. ПЗБ, Юрч., Жд. 2), торкену́ць ’таўхануць, штурхануць’ (ТС), торк — пра нечаканае з’яўленне, падаванне (ТСБМ), ’тыц’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), торьк ’тс’ (мсцісл., Нар. лекс.; Бяльк.), торк‑торк — пра тузанне (Сержп. Прык.). Укр. то́рка́ти ’чапаць, зачапляць’, ’штурхаць’, ’рушыць’, торка́тися ’дакранацца’, рус. то́ркать ’штурхаць, грукаць’, ’ірваць’, ’выцягваць’, польск. torknąć ’ткнуць’, ’піхнуць, падштурхнуць’, ’ударыць’, ’зачапіць’, н.-луж. starkaś, starcyś ’штурхаць, піхаць’, в.-луж. storkać ’штурхаць’, ’таўчы’, чэш. trkati ’басці, калоць’, ’кідацца (у вочы)’, strkat ’штурхаць’, ’перакідаць з месца на месца’, ’падсоўваць’, славац. trkať ’басці’, славен. tŕkati ’грукаць, штурхаць’, otŕkniti ’зацвярдзець, зрабіцца цвёрдым’, якое Бязлай (Linguistica, 8/1, 64), адносячы да ізаляваных славенскіх лексем, супастаўляе з літ. trìkti ’штурхаць’, ’быць перашкодай’, trė̃kti ’псаваць’, trãknys ’пацяруха’, харв. кайк. tȑkati ’грукаць у дзверы’, серб. тр́кати ’бегаць туды-сюды’, балг. тъ́ркам ’перашкаджаць’, ’церці’, ’расціраць’, ’драць’, дыял. то́ркам ’моцна калоць’, макед. трчка ’бегаць’, трча ’мітусіцца’. Прасл. *tъrk‑/*stъrk‑, роднаснае літ. tùrkterėti ’штурхнуць’ (Буга, Rinkt., 1, 490), відаць, гукаперайманне (Фасмер, 4, 83). Да і.-е. *(s)ter(H)‑k‑ ’зацвярдзець’ (Шустар-Шэўц, 1361). Першаснае значэнне — ’біць па нечым цвёрдым’ (Сной₂, 784). Махэк₂ (651) у якасці роднаснай прыводзіць польск. trykać ’басці’. Аднак Скок (3, 504), разглядаючы лексему як анаматапеічную, звязвае яе з літ. treñkti ’грукаць, грымець, трэснуць, шпурнуць з сілай’, ’біць кулаком’, нова-в.-ням. Drang ’націск’, ’імкненне’ і адносіць да і.-е. асновы *trenq‑, якая ў славян без назалізацыі. Куркіна (Этимология–1974, 45–47) мяркуе, што іншаславянскія сувязі застаюцца не зусім яснымі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

глухі́

1. в разн. знач. глухо́й; (о лесе — ещё) дрему́чий;

г. стары́ — глухо́й стари́к;

г. го́лас — глухо́й го́лос;

~хі́я нарака́нні — глухи́е ропта́ния;

у ~хі́м ле́се — в глухо́м (дрему́чем) лесу́;

~ха́я по́ўнач — глуха́я по́лночь;

2. в знач. сущ. глухо́й;

○ ~ха́я крапіва́ — глуха́я крапи́ва;

~ха́я сцяна́ — глуха́я стена́;

~хі́я дзве́ры — глуха́я дверь;

~хо́е акно́ — глухо́е окно́;

г. зы́чны — лингв. глухо́й согла́сный;

~хо́е (хірургі́чнае) шво — глухо́й (хирурги́ческий) шов;

~ха́я плаці́на — глуха́я плоти́на;

◊ ~ха́я пара́ — глуха́я пора́;

~ха́я цяце́ра — глуха́я тете́ря;

г. як пень — глухо́й как пень;

г. недачу́е, дык прыло́жыць — погов. глухо́й недослы́шит, так приба́вит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лупі́ць I несов. (снимать кожу) обдира́ть; (кору, скорлупу — ещё) лупи́ть;

л. барана́ — обдира́ть бара́на;

л. кару́ з дрэ́ва — обдира́ть (лупи́ть) кору́ с де́рева;

2. разг. рвать;

нашто́ ты кні́гу лу́піш? — заче́м ты кни́гу рвёшь?;

3. перен., прост. (брать непомерно дорого) лупи́ть, драть;

◊ л. ску́ру — (з каго) драть шку́ру (с кого)

лупі́ць II несов., разг. (глаза) пя́лить, тара́щить, лупи́ть

лупі́ць III несов., разг.

1. бить, драть, лупи́ть;

2. (ударять во что-л.) бить, сади́ть;

л. наго́й у дзве́ры — бить (сади́ть) ного́й в дверь;

◊ л. як сі́дараву казу́ — лупи́ть как си́дорову ко́зу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заста́віць I сов.

1. (занять чем-л. место) заста́вить; уста́вить;

з. пако́й мэ́бляй — заста́вить (уста́вить) ко́мнату ме́белью;

з. стол ядо́й — уста́вить (заста́вить) стол едо́й;

2. загороди́ть; заста́вить;

з. дзве́ры ша́фай — загороди́ть (заста́вить) дверь шка́фом;

3. (что-л. за что-л.) поста́вить;

з. ло́жак за шы́рму — поста́вить крова́ть за ши́рму;

4. загромозди́ть;

з. прахо́д скры́нкамі — загромозди́ть прохо́д я́щиками

заста́віць II сов. (принудить, обязать) заста́вить;

з. чака́ць — заста́вить ждать;

з. працава́ць — заста́вить рабо́тать;

◊ заста́ў ду́рня бо́гу малі́цца, дык ён і лоб разаб’е́ — посл. заста́вь дурака́ бо́гу моли́ться — он и лоб расшибёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыпе́рці сов.

1. в разн. знач. припере́ть; (приставить к чему-л. — ещё) прислони́ть;

п. дзве́ры чым-не́будзь — припере́ть дверь че́м-л.;

нато́ўп ~пёр нас да пло́та — толпа́ припёрла нас к забо́ру;

ён ~пёр да нас за пяць кіламе́траў — прост. он припёр к нам за пять киломе́тров;

цэ́лы мяшо́к ~пёр на сабе́ — це́лый мешо́к припёр на себе́;

2. прост. (прийти во множестве) привали́ть;

3. безл., перен., прост. (о крайней нужде) прийти́сь кру́то;

ве́льмі ўжо яму́ ~рла — о́чень уж ему́ кру́то пришло́сь;

◊ п. да сцяны́ — (каго) припере́ть к стене́ (сте́нке) кого

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́ставіць, выстаўля́цца

1. vórwärts stéllen, vórwärts schíeben*, vórwärts rücken (наперад); hináusstellen vt (наверх, вонкі);

2. (вылучыць) áufstellen vt;

вы́ставіць кандыдату́ру j-n als Kandidáten áufstellen [vórschlagen*];

вы́ставіць патрабава́нне éine Fórderung stéllen;

вы́ставіць кама́нду спарт. éine Mánnschaft áufstellen;

3. (выняць устаўленае) heráusnehmen* vt;

4. (напаказ) áusstellen vt, zur Schau stéllen;

вы́ставіць карці́ну ein Bild [ein Gemälde] áusstellen;

5. (адзнакі і г. д.) gében* vt;

6. разм. (прагнаць) an die Luft sétzen;

◊

вы́ставіць каго-н за дзве́ры j-m die Tür wéisen;

7. (ахарактарызаваць) hínstellen vt, zéigen vt;

вы́ставіць каго-н у до́брым све́це j-n in ein günstiges Lícht sétzen [rücken, stéllen];

вы́ставіць каго-н на смех [пасме́шышча] j-n lächerlich máchen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

наці́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

1. што, на што і без дап. Стварыць ціск, налегчы цяжарам. Недзе там далёка наверсе дзяжурны механік націснуў кнопку, і клетка нячутна паплыла ўгору. Кулакоўскі. [Раманенка] ціха, быццам крадучыся, націснуў на дзверы, і яны без скрыпу адчыніліся. Шамякін.

2. чаго. Выціскаючы, здабыць у якой‑н. колькасці. Націснуць соку з журавін.

3. на каго-што і без дап. Зрабіць націск (у 3 знач.). Націснуць на ворага з флангаў.

4. перан.; на каго-што і без дап. Прымусіць або схіліць каго‑н. да якога‑н. дзеяння. Націснуць на адміністрацыю. Націснуць на пастаўшчыкоў.

5. перан.; на што і без дап. Разм. Энергічна ўзяцца за што‑н. [Мельнік:] — Я б на тваім месцы, Коля, націснуў бы на вучобу! Карпюк.

6. на што і без дап. Вымаўляючы, зрабіць лагічны націск. — Ты гэта што? Смяяцца ўздумаў над начальствам? — закрычаў зноў старшыня і націснуў на слова «начальствам». Чарот. Стафанковіч.. сарваў з.. вешалкі нейкую старую вопратку і падаў Любе. — Каб дождж не прамачыў вашага дзіцяці (на слова «ваша» ён вельмі націснуў). Гэтая адзежына мне не патрэбна. Чорны.

7. што. Разм. Нацерці мазоль (мазалі).

•••

Націснуць на (усе) кнопкі (педалі) — выкарыстаць усе магчымасці для дасягнення чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завалі́ць, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., каго-што.

1. Пакрыць або запоўніць што‑н., накідаўшы, насыпаўшы чаго‑н. Заваліць яму каменнем. □ Ля гэтых курганоў [фашысты] па-зверску забілі чатырох вясковых камуністаў. Пятаму, якога кінулі ў агульную яму і завалілі ламаччам яшчэ жывога, удалося ўратавацца. Кірэенка. // Спец. Загрузіць шыхтай, вугалем і інш. матэрыяламі (пра домну). Заваліць печ. // Нападаўшы, запоўніць або пакрыць сабой што‑н. Снег абляпіў дрэвы, заваліў балконы, прыглушыў і шум дрэў, і крокі людзей. Хомчанка. / у безас. ужыв. Хай заваліла пераходы, Пячэ марозная імгла, Мы перасілім непагоду, І не такія перашкоды Людская мужнасць браць магла. А. Александровіч. // Перагарадзіць, перакрыць, наваліўшы, накідаўшы чаго‑н. Букрэй загадаў заваліць дарогу за грэбляю, каб конніца не магла праскочыць. Колас. // Закрыць праход, прыціснуўшы, прываліўшы чым‑н. Заваліць уваход у пячору плітой. // Разм. Загрузіць, заняць чым‑н. якую‑н. прастору. Заваліць стол кнігамі. Заваліць двор дрывамі. // Разм. Багата, звыш патрэбы забяспечыць чым‑н. Заваліць магазін таварамі. □ — Дык што ж ты ад памочнікаў адмахваешся? Сказаў бы піянерам, яны б табе ўсю кузню жалезам завалілі. Курто.

2. Закрыць на завалу (у 1 знач.). Заваліць дзверы нанач.

3. перан. Разм. Не справіцца з чым‑н., праваліць што‑н. Заваліць экзамен. □ — Толькі папярэджваю: дрэнна падрыхтуецеся — усю справу заваліце. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)