сурага́т, ‑у, М ‑гаце, м.
Замяняльнік натуральнага прадмета, прадукту, які мае толькі некаторыя яго ўласцівасці. Сурагат слановай косці. Сурагат цукру — сахарын. // перан. Тое, што замяняе сабою што‑н. Мастацкая літаратура толькі тады будзе дзейснай і сапраўднай зброяй у руках партыі, калі яна будзе сапраўды мастацкай, а не сурагатам мастацтва. Чорны.
[Ад лац. surrogatus — пастаўлены замест іншага.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́лакі, волокы толькі мн. л. ’рэшткі несабранага збожжа пры жніве, якія чапляюцца за ногі жняі’; ’усё, што можа зачапіцца за ногі пры хадзьбе’ (З нар. сл.). Да валачыць, валаку (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Макру́хі ’грыбы, падобныя да рыжыкаў, толькі больш цёмныя’ (Інстр. II; калінк., Мат. Гом.; уздз., Нар. словатв.). Утварэнне, аналагічнае да папярэдняй лексемы. У іншых гаворках іх называюць мачонкі (Інстр. II, 103).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прызы́каць экспр.’прыбегчы (толькі пра кароў)’ (шуміл., Сл. ПЗБ). Да зы́каць, зы́кацца ’бегаць з ровам; гаворыцца пра кароў, бегаючых ў час летняй спякоты ад укусаў насякомых, якіх называюць зы́каўкамі’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здра́дніцтва, ‑а, н.
Паводзіны, учынкі здрадніка. Пісьменнік здолеў даць не толькі тыповы характар правакатара, але і раскрыць вытокі здрадніцтва. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знакамі́ты, ‑ая, ‑ае.
Шырока вядомы; славуты. Шмат на свеце гарадоў Самых знакамітых, Толькі Мінск заўжды дамоў Цягне, як магнітам. Бачыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарачэ́ць, ‑эе; незак.
Разм. Станавіцца больш гарачым. Буры злосныя гудзелі Золкай сцюжаю сваёй, Толькі сэрцы гарачэлі у раскованых людзей. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гладкаство́лы, ‑ая, ‑ае.
З гладкім ствалом. Толькі адна дарога і ведае, колькі было перавезена ў вёску стромкіх, гладкастволых бярозак. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брахіцэфа́лія, ‑і, ж.
Спец. Форма чэрапе, у якой падоўжнае вымярэнне (ад асновы носа да патылічнага бугарка) толькі нязначна перавышае папярочнае.
[Ад грэч. brachys — кароткі і kephalē — галава.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асана́нс, ‑у, м.
Паўтарэнне ў вершы аднолькавых або падобных галосных гукаў; недакладная рыфма, у якой супадаюць толькі націскныя галосныя гукі.
[Фр. assonance.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)