дзяўчаткі, ‑так; адз. няма.

Разм. Ласк. да дзяўчаты (гл. дзяўчына). Твараў дзяўчатак-рахункаводаў Собіч не мог разабраць — на ўсіх іх ляжаў нейкі агульны цень перапалоху. Скрыган. Хлопцы і нават дзяўчаткі хіхікалі і круціліся на партах. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канюшынішча, ‑а, н.

Поле, з якога сабралі канюшыну або на якім папярэдняй культурай была канюшына. — І няма чаго сеяць на канюшынішчы жыта, — даводзіў адзін з брыгадзіраў, — калі ў наступную вясну можна пасеяць, напрыклад, яравую пшаніцу. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мудрагеліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., над чым і без дап.

Разм. Тое, што і мудраваць (у 2 знач.). [Дзед:] — Справа наша простая. Мудрагеліць тут няма чаго. Якімовіч. Нехта крыкнуў сакратару: — Не мудрагель, а гавары што трэба. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паліцмайстар, ‑тра, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі і некаторых капіталістычных краінах — начальнік паліцыі ў буйных гарадах. Пісар сцвярджае, што такога старшыні ва ўсім Пінскім павеце няма, а памочнік не раз гаварыў: «Нашаму б старшыні паліцмайстрам быць». Колас.

[Ням. Polizeimeister.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пачулі, ‑яў; адз. няма.

1. Невялікая трапічная расліна сямейства губакветных з пахучымі лісцямі і галінамі, якая цвіце дробнымі белымі або фіялетавымі кветкамі.

2. Эфірны алей з вельмі моцным пахам, атрыманы з лісцяў і галін гэтай расліны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свінагадоўчы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да свінагадоўлі, звязаны з ёй. [Булай:] — Ніякай Манькі на свінагадоўчай ферме няма. Там была, ёсць і застаецца працаваць Марыя Мікалаеўна Голуб, вялікі майстар сваёй справы, адна з лепшых свінарак раёна. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фінансы, ‑аў; адз. няма.

1. Сістэма грашовых адносін, а таксама сукупнасць усіх грашовых сродкаў, якія маюцца ў распараджэнні дзяржавы. Дзяржаўныя фінансы.

2. Разм. Грошы, грашовыя справы. Паненкі пачалі лічыць свае фінансы, але, убачыўшы мяне, змоўклі. Карпюк.

[Лац. financia — даход.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хмурыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.

Панура або задумліва моршчыць, насупліваць (лоб, бровы). Аксён хмурыць лоб. Відаць, як блізка прымае ён гэта ўсё да сэрца. Колас. І не хмур, каханы, бровы: Хмурыць іх няма прычыны. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Карата́ць ’скарачаць, праводзіць час’, укр. коротати ’тс’, рус. коротать ’тс’, балг. кратам се ’канчаць. Няма ўпэўненасці ў праславянскім характары слова (балгарская паралель семантычна адменная ад усходнеславянскіх). Найбольш верагодная версія: да *kortъ ’кароткі’ (Трубачоў, Эт. сл., 11. 97–98).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ *Немаўга́д, немоўгад, немоўгадоў, немоўгаду, немоўгады ’невядома, немаведама’ (ТС). Зыходная форма, відаць, немоў‑ гаду, якая можа ўзыходзіць да спалучэння нема (гл. няма) і ўгаду (гл. гадаць), зафіксаванага на Тураўшчыне, параўн. нема весці ’немаведама’ (ТС), брэсц. нывгадь ’тс’ (Сл. Брэс.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)