БАКТЭРЫЯТРАФІ́ЗМ
(ад бактэрыі + грэч. trophe ежа, засваенне),
узаемна карысныя адносіны паміж каранямі раслін і бактэрыямі; форма жыўлення вышэйшых раслін. Бактэрыі (напр., клубеньчыкавыя) сінтэзуюць розныя пажыўныя рэчывы, вітаміны, якімі жывяцца расліны. Бактэрыятрафізм характэрны, напрыклад, для бабовых раслін.
т. 2, с. 233
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБАРЫГЕ́НЫ
(лац. Aborigines ад ab origine ад пачатку),
1) карэнныя насельнікі (людзі, жывёлы, расліны) краіны ці якой-н. мясцовасці. Паводле стараж.-рым. паданняў, абарыгенамі наз. племя, якое жыло каля падножжа Апенін.
2) У біялогіі тое, што аўтахтоны.
т. 1, с. 15
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Сямёнава кроў ’святаяннік, Hypericum L.’ (Кіс., Бяльк.). Сувязь з уласным імем Сямён застаецца няяснай, магчыма, вынік замены ўласнага імені Ян, Іван, параўн. іншыя назвы расліны святаянскае зелле, зелле св. Івана (Кіс.), укр. Іванова кров (Макавецкі, Sł. botan.), гл. свентаянскае зелле, святаяннік; другая частка назвы звязана з колерам: сямёныва кроў — цьвет жоўтый, а як натрэш, дык красна (Бяльк.), параўн. іншыя назвы расліны: крываўнік, заячча кроў і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
акрыя́ць сов.
1. опра́виться; (о растениях) ожи́ть;
а. пасля́ хваро́бы — опра́виться по́сле боле́зни;
а. пасля́ пажа́ру — опра́виться по́сле пожа́ра;
пасля́ дажджу́ раслі́ны ~я́лі — по́сле дождя́ расте́ния о́жили;
2. перен. воспря́нуть ду́хом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
культу́рны в разн. знач. культу́рный;
~ная рэвалю́цыя — культу́рная револю́ция;
к. чалаве́к — культу́рный челове́к;
~ныя на́выкі — культу́рные на́выки;
~ная камі́сія — культу́рная коми́ссия;
~ныя раслі́ны — культу́рные расте́ния;
к. слой зямлі́ — культу́рный слой земли́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Багно́ўка ’расліна Empetrum nigrum L.’, таксама багнаўка (Кіс.). Ад ба́гна (гл.). Па месцу бытавання расліны (сустракаецца на сфагнавых балотах і ў сасновых лясах).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пылю́шнік ’расліна Thalictrum L.’ Няясна, магчыма, да пыліць ’пускаць пылок’; адносна гэтай і іншых назваў расліны гл. Кісялеўскі, Аб нек. асабл., 26–27.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сурэніца (суреница) ’вежавіца, Turitis glabra L.’ (Меер Крыч.). Няясна (памылкова запісанае сурэпіца, гл. наступнае слова, аднак падобных назваў для ўказанай расліны не адзначана).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́льба, ‑ы, ж.
1. Аднагадовая агародная расліна сямейства паслёнавых. Адганяць бульбу. □ [Лабановіч] радаваўся, калі бачыў шнуры добрай збажыны ці бульбы. Колас.
2. зб. Падземныя клубні гэтай расліны, якія выкарыстоўваюцца як харч, корм і сыравіна. Абіраць бульбу. Капаць бульбу. Кармавая бульба. Насенная бульба. Сопкая бульба. // Страва, прыгатаваная з клубняў гэтай расліны. Маладзіца выняла з печкі чыгунок і паставіла на стол. Запахла бульбай. Мележ.
3. Назва беларускага народнага танца. Дружна будзем на сцэне «Бульбу» мы танцаваць. Нядзведскі.
•••
Бульба ў мундзірах — звараная з лупінамі бульба. Раніцай Якавіха высыпала на стол чыгун-вядзёрнік бульбы ў мундзірах, налівала міску малака — садзіцеся і ешце. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́мпельны
(ад ням. Ampel = падвесная ваза для кветак);
а-ыя расліны — дэкаратыўныя расліны са звіслымі парасткамі, павойнымі сцёбламі і прыгожым лісцем, якія вырошчваюцца ў падвесных вазах, гаршках і скрынках для ўпрыгожвання памяшканняў, балконаў (напр. бягонія, традысканцыя, плюшч, настурка).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)