ві́за
(фр. visa, ад лац. visus = прагледжаны)
1) дазвол на ўезд у краіну, выезд ці праезд праз яе, а таксама паметка ў пашпарце ў знак такога дазволу (напр. атрымаць візу);
2) паметка службовай асобы на дакуменце, якая сведчыць пра яго сапраўднасць або надае яму законную сілу (напр. паставіць візу).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
пятно́ ср.
1. пля́ма, -мы ж.; (место другого цвета, голое место) ла́піна, -ны ж.;
жёлтое пятно́ анат. жо́ўтая пля́ма;
со́лнечные пя́тна со́нечныя пля́мы;
2. перен. пля́ма, -мы ж.; га́ньба, -бы ж., знява́га, -гі ж.;
◊
роди́мое пятно́ а) (родинка) радзі́мы знак, радзі́мка; б) перен. (пережиток) радзі́мая пля́ма.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
pause
[pɔz]
1.
v.
1) затры́мвацца
to pause upon a word — затрыма́цца на сло́ве; спыня́цца; чака́ць
2) мару́дзіць
2.
n.
1) перапы́нак -ку m. (у гу́тарцы, у спэкта́клі), часо́вае спыне́ньне (дзе́яньня), перады́шка f.
2) па́ўза f. (у чыта́ньні)
3) знак прыпы́нку
4) (у му́зыцы) па́ўза f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
капе́ц
1. Каморніцкі межавы знак у выглядзе вялікай накапанай купіны з драўляным слупам пасярэдзіне (БРС).
2. Месца для захавання гародніны і бульбы; бурт круглай формы (БРС). Тое ж капя́к (Слаўг.).
3. Суцэльны насыпны земляны пагорак, куча зямлі (БРС).
4. Старажытны курган; «шведская» магіла (Стаўбц.).
5. Магіла, надмагільны насып (БРС).
6. Яма для захавання булыбы на зіму (Сен. Касп.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Плю́шчыць 1 ’удараючы або сціскаючы, рабіць што-небудзь пляскатым, тонкім’ (ТСБМ), плю́шчыцца ’карабаціцца, гнуцца’ (Сцяшк. МГ), ’рабіцца плоскім’, плюшча́ты ’пляскаты’ (ТС), укр. плю́щити, рус. плющить, ст.-рус. плющити (плещити) ’расплюшчыць’ (XV ст.). Усходнеславянскае. Утворана ад плюск, параўн. ст.-рус. плюскъ ’шум ад удару, пляск, лопат’ (XV ст.). Гл. плю́скаць 1.
Плю́шчыць 2, плю́шчыты ’заплюшчваць, жмурыць вочы’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., Шат., Растарг., ТС, Сл. ПЗБ; Сцяшк. МГ), плюшчыцца ’жмурыцца, моргаць’ (петрык., Мат. Гом.), плюшчаком ’прыжмурыўшыся’ (ТС), плю́шчыцца ’лезці’ (карэліц., Нар. сл.), укр. плю́щити. Да плю́скаць 3 (гл.). Таксама можна дапусціць семантычнае развіццё з плю́шчыць 1 (гл.).
Плю́шчыць 3 ’значыць свойскіх гусей’: плюшчаць ім знак (ТС). Відаць, да плю́шчыць 2 ’сціскаць, сплюшчваць’. Першапачаткова пры клеймаванні жывёл і птушак прабівалі ім вуха ці перапонкі, устаўлялі туды кляймо і сплюшчвалі яго, каб не гублялася.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кла́няцца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
каму-чаму і без дап.
1. Рабіць паклоны ў знак прывітання, павагі, удзячнасці. Кланяцца роднай зямлі. □ Старыя палешукі, сустракаючыся, пачціва кланяліся. Колас.
2. У пісьме або цераз каго‑н. перадаваць прывітанне, выражаць павагу. — Даслоўна, кажу, так і напішы: маёр Пітолін нізка кланяецца табе, бацька, за маё выхаванне. Грамовіч.
3. перан.; каму. Разм. Звяртацца з просьбай, уніжана прасіць аб чым‑н.; пакланяцца. — Давай, Настулька, будзем жыць так, без запісу ў воласці, без шлюбу ў царкве, бо далей я не пайду кланяцца рознаму чорту. Чарот.
•••
Кланяцца ў ногі каму — тое, што і кланяцца (у 3 знач.).
Кланяцца ў пояс — нізка кланяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́ска 1, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
Памянш.-ласк. да каса 1; невялікая каса. Вось сядзіць насупраць Дубовіка дзяўчына з акуратна заплеценымі коскамі і банцікамі. Сергіевіч.
ко́ска 2, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
Памянш.-ласк. да каса 2; невялікая каса 2. Ідуць касцы, звіняць іх косы, Вітаюць іх буйныя росы, А краскі ніжай гнуць галовы, Пачуўшы косак звон сталёвы. Колас.
ко́ска 3, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
Знак прыпынку (,), які раздзяляе словы, групы слоў і сказы. Узяў [Віктар Аляксеевіч] ручку, старанна выцер кавалачкам паперы пяро і вельмі акуратна выправіў адну памылку і паставіў дзве коскі. Шамякін.
•••
Кропка з коскай гл. кропка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піса́цца, пішуся, пішашся, пішацца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.) Ужывацца на пісьме; перадавацца на пісьме пэўным чынам. На канцы слова «вугаль» пішацца мяккі знак. □ Падыходзіў бліжэй дзядзька Антось, і мужчыны наладжвалі вучням і дарэктару «экзамент». Пыталіся, як пішацца тое ці іншае слова. С. Александровіч.
2. безас. Разм. Аб магчымасці або жаданні пісаць. Пісалася добра, Бо золкі Дождж рытм адбіваў. Калачынскі.
3. Уст. Лічыцца кім‑, чым‑н., называць сябе як‑н. у дакументах, афіцыйных паперах. — Ты як пішашся: па бацьку ці па матцы? — запытаўся .. [старшыня]. Якімовіч.
4. Разм. Запісвацца, уступаць. Адзін за адным каралінцы пачалі пісацца ў калгас. Сабаленка.
5. Зал. да пісаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыфр, ‑у, м.
1. Сістэма ўмоўных знакаў для тайнага пісьма, якое чытаецца з дапамогай ключа. Кастусь быў старшым радыстам: усе сакрэтныя шыфры знаходзіліся ў яго. Ваданосаў. Урэшце прыйшоў [вучоны] на навуковы сход і з гордасцю сказаў: — Я знайшоў ключ да шыфру! Я дабіўся свайго — прачытаў тайнапіс! Дубоўка. // Умоўнае абазначэнне або замена слоў і пад. чым‑н. Думалі, што.. [Луцкевіч] не ведае шыфру перастуквання. Машара.
2. Умоўны знак або знакі на кнігах, рукапісах. падшыўках і пад., якія прымяняюцца пры іх захаванні ў бібліятэцы, архіве і ўказваюць дакладнае месцазнаходжанне. // Умоўнае абазначэнне якога‑н. сакрэтнага дакумента, сакрэтнай работы. Шыфр наверсе стаяў адзін, а работа была розная — для розных цэхаў і гаспадарак. Скрыган.
[Фр. chiffre.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Wink
m -(e)s, -e
1) знак (вачыма, рукой), ківо́к
2) намёк
3) указа́нне, пара́да
ein ~ von óben — разм. указа́нне зве́рху
éinen ~ gében* — даць указа́нне, пара́іць
◊ ein ~ mit dem Záunpfahl — празры́сты намёк
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)