Разво́й ’свабода, прастор’ (Сцяшк.), ст.-бел.развой ’разгляд, вырашэнне (справы)’ (Ст.-бел. лексікон); рус.дыял.разво́й ’размотка, раскручванне’, польск.rozwój ’развіццё’ і пад. Ад разві́ць (гл. развіцца), як разбой (гл.) ад разбіць; відаць самастойныя ўтварэнні ў славянскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́льніца, ‑ы, ж.
1.Разм.Свабода, незалежнасць. З раніцы да позняга вечара ішло ваеннае вучэнне, скончылася вольніца.Мікуліч.Падлеткі, што непрыкметна для саміх сябе станавіліся юнакамі, любілі вольніцу.Навуменка.
2.Гіст. Беглае насельніцтва, пераважна прыгонныя сяляне, якія асядалі на ўскраінах Маскоўскай дзяржавы і дамагаліся сваёй незалежнасці. Казацкая вольніца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздо́ллен.
1. (шыр, прастор) (wéiter) Raum m -(e)s;
2.разм. (поўная свабода) Fréiheit f -, fréies Feld
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
карт-бла́нш
(фр. carte blanche = чысты бланк)
1) чысты бланк, падпісаны асобай, якая дае іншай асобе права запоўніць яго;
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Ла́пна, лапно ’крэйда, нягашаная вапна’ (Клім.) — з вапно ў выніку распадабнення в- у л-. Аналагічна бел.Слабада (шматлікія назвы вёсак) — свабода. Тое ж і ў славац. мове (Махэк₂, 597). Дзендзялеўскі (SSlHung., 22, 1976, 285) тлумачыць гэта ў гуц.лапно ’тс’ народным этымалагізаваннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пра́ва ’сістэма агульнаабавязковых норм, якія выражаюць дзяржаўную волю пануючых у грамадстве класаў’, ’правамоцтва асобы’, ’падстава, прычына’ (ТСБМ), пра́во ’справядлівасць’ (мазыр., ГЧ), ст.-бел.право ’сістэма абавязковых сацыяльных нормаў; гарантаваная свабода; судаводства’. У юрыдычным значэнні запазычана ў XIV ст. з польск.prawo, што калькуе ням.Recht, якое ў сваю чаргу з’яўляецца перакладам лац.ius, iuris (Золтан, Из истории, 52, з літ-рай; Банькоўскі, 2, 764). Аднак, відаць, у значэнні ’свабода выбару; справядлівасць’ узыходзіць да прасл.*pravo, параўн.: ты сваё права правіш, гл. правіць; рус., укр.пра́во, ст.-рус.право, польск.prawo, чэш., славац.právo, серб.-харв.пра́во, славен.právo, балг.пра́во. Да правы (Фасмер, 3, 352; Махэк₂, 481).
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
раско́шаж. Lúxus m -, Prunk m -(e)s, Pracht f -; Üppigkeit f - (пышнасць);
2. (прастора,свабода) Wéite f -; Fréiheit f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
каю́к1, нескл., м.
Разм. Канец, пагібель, смерць. — Канчаецца іх панаванне. Губернатары і тыя хвасты пападціскалі. Свабода, брат, пайшла! Каюк міністрам!Колас.Тры дні ішлі без дарог, праз балоты ля Нёмана, некалькі разоў пападалі ў такія перадзелкі, што не пажадаеш злодзею, думалі — каюк.Быкаў.
каю́к2, ‑а́, м.
Уст. Рачное вёслава-паруснае грузавое судна.
[Тур.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АБРО́СІМАЎ Павел Васілевіч
(14.12.1900, с.Свабода Курскай вобл. — 21.3.1961),
архітэктар. Вучыўся ў Ленінградскай АМ (1923—25). Адказны сакратар Саюза архітэктараў СССР (1955—61). Адзін з аўтараў будынкаў СМ Украіны ў Кіеве (1934—39), Маскоўскага ун-та (Дзярж. прэмія СССР 1949) і інш.