прашту́рхацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Штурхаючыся, пралезці, прабрацца (праз натоўп). Праштурхацца ў першыя рады. □ Праштурхацца бліжэй да шыбеніцы не было ніякай магчымасці. Машара.
2. Штурхацца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адапрэ́ць, ‑прэе; зак.
Адстаць, аддзяліцца ад чаго‑н. пад уздзеяннем вільгаці, ад перамены тэмпературы. [Кара].. адапрэла ад пнёў і апаўзла, адвалілася разам са снегам у першыя вясновыя адлігі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’яві́цца, з’яўлю́ся, з’я́вішся, з’я́віцца; зак.
1. Прыйсці куды-н. па выкліку, па якой-н. афіцыйнай неабходнасці.
З. ў час.
З. ў суд.
2. Прыйсці, прыбыць.
Дадому сын з’явіўся позна вечарам.
3. Узнікнуць, паказацца перад вачамі, паявіцца.
На небе з’явіліся першыя зоркі.
4. Узнікнуць, пачаць існаваць.
З’явілася новая думка.
5. Стаць, зрабіцца чым-н.
Прастуда з’явілася прычынай хваробы.
◊
З’явіцца на свет — нарадзіцца.
|| незак. з’яўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. з’яўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Акто́р, акторка, акцёр, актрыса (БРС). Першыя два словы (ці варыянты) запазычаны з польскай мовы (Карскі, Белорусы, 160). У польскай з лац. actor. Трэцяе запазычана з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 84), а ў рускай з французскай acteur у пачатку XVIII ст. Гл. Шанскі, 1, А, 68.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вало́ўнікі ’людзі, што хадзілі ў першыя дні вялікадня’ (КЭС); ’валачобнікі’ (Сцяшк. МГ). Магчыма, да вол, валавы як адна з шматлікіх назваў валачобнікаў; параўн. лалоўнікі, кукобнікі, ралешнікі, хрыстоснікі (БелСЭ, 2, 569). Больш верагодна валоўнікі < *валхвоўнікі; параўн. рус. волхвы ’людзі, якія ходзяць па сёлах і славяць бога’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ляшчы́на, ‑ы, ж.
Тое, што і арэшына. На ляшчыне .. зелянеюць першыя завязі арэхаў. Лынькоў. / у знач. зб. Там, дзе дарога губляецца ў зарасніку ляшчыны, праглядвае некалькі хат вёсачкі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарэ́лішча, ‑а, н.
Тое, што і пажарышча. // Выгаралае месца ў лесе. Аматары.. ідуць са сваімі кошыкамі збіраць смаржкі. Гэта першыя грыбы нашых лясоў, якія растуць на пагорках, гарэлішчах. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самалюбава́нне, ‑я, н.
Любаванне самім сабой, сваімі здольнасцямі, поспехамі. [Жураўскі] ў першыя ж хвіліны знаёмства адрэкамендаваў сябе Лемяшэвічу і зрабіў гэта ўмела і проста, без ценю выхвалення ці самалюбавання. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падняво́лле, ‑я, н.
Няволя. А на зямлі быў час суровы — У падняволлі жыў народ. Машара. Мікалай Міхайлавіч быў ураджэнцам Заходняй Беларусі, першыя гады яго маленства прайшлі пры панскім падняволлі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праўдзі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Назва бальшавіка ў першыя гады выпуску газеты «Правда», цэнтральнага органа РСДРП(б) (1912–1914 гг.), а таксама сучасная назва супрацоўніка газеты «Правда», органа ЦК КПСС.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)