нанести́ сов.

1. в разн. знач. нане́сці, мног. панано́сіць, панано́шваць;

нанести́ книг нанесці́ (панано́сіць, панано́шваць) кніг;

ло́дку нанесло́ на мель ло́дку нане́сла на мель;

нанести́ на ка́рту нане́сці на ка́рту;

2. (причинить, сделать) нане́сці, прычыні́ць;

нанести́ ра́ну нане́сці ра́ну;

нанести́ уда́р нане́сці ўдар;

нанести́ уще́рб прычыні́ць (нане́сці) уро́н (шко́ду);

нанести́ убы́ток прычыні́ць стра́ту;

нанести́ оскорбле́ние абра́зіць (каго);

нанести́ бесче́стье знява́жыць го́нар (чый), знясла́віць (каго), аганьбава́ць (каго), зга́ньбіць (каго);

нанести́ пораже́ние нане́сці паражэ́нне;

нанести́ визи́т нане́сці візі́т (каму), наве́даць (каго).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гра́дка

1. Баразна бульбы (Мсцісл. Юрч.).

2. Вузкая палоска ўзаранай зямлі (Кам.); вузкая і кароткая паласа ўскапанай зямлі на агародзе (Уш.).

3. Паласа высокай сенажаці (Стол.).

4. Прадаўгаватая мель (Палессе Талст.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

utknąć

зак.

1. засесці; завязнуць; загразнуць, захраснуць;

utknąć na mieliźnie — сесці на мель;

2. спыніцца; абарвацца;

utknąć w martwym punkcie перан. засесці (загразнуць) у мёртвым пункце

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ground

I [graʊnd]

1.

n.

1) зямля́, гле́ба f., грунт -у m.

2) ме́сца

fishing grounds — ме́сцы, раён для ры́бнай ло́ўлі

hunting grounds — раён палява́ньня

3) прычы́на, падста́ва f.

on what ground? — на яко́й падста́ве?

4) фон -у m.

5) дно мо́ра

6) Electr. зазямле́ньне n.

•

- above ground

- break ground

- cover ground

2.

v.t.

1) кла́сьці на зямлю́, дакрану́цца да зямлі́

2) навуча́ць асно́вам

3) дава́ць фон для чаго́

4) Electr. зазямля́ць

5) садзі́ць на мель (карабе́ль, чо́вен)

6) прымуша́ць да паса́дкі (самалёт)

3.

v.i.

садзі́цца на мель

II [graʊnd]

1.

p.t. and p.p. of grind

2.

adj.

мо́латы, змо́латы (пе́рац)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Града́ ’града (у розных знач.)’ (БРС, Шат., Касп.). З прасл. *gręda. Параўн. рус. гряда́, укр. гряда́, польск. grzęda, чэш. hřada, балг. греда́ і г. д. Прасл. *gręda (значэнні: ’бэлька, перакладзіна, мураваная сцяна, градка, мель, востраў, узвышша і да т. п.’). Роднасным лічацца літ. grindà ’дошка для падлогі і да т. п.’, лац. grunda ’дах, страха, дахавыя кроквы’, ст.-ісл. grind ’рама і г. д.’ Корань *gręd‑ мае аблаўтную форму *grǫd‑, якая прадстаўлена ў бел. груд ’узгорак, груда’, гру́да ’глыба, кавалак, камяк’, рус. гру́да, укр. гру́да́, чэш. hruda, hrud, польск. gruda, grąd і г. д. Агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 120–122, 146–148 (з літ-рай).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зато́н ’невялікі заліў, завадзь’. Рус., укр. затон ’заліў з мала рухомай вадой; завадзь’, польск. zatona ’тс’, н.-луж. zatoń ’бездань, яма ў вадзе, дрыгва’, чэш. zátoń, zátuň ’заліў, мель’, славац. zátoň ’ціхае месца’, славен. zatòn ’заход сонна’, ’заліў’, ’востраў’, ’балота’, серб.-харв. за́тон ’заліў’, балг. (у тапонімах) загон. Ст.-рус. затонъ ’затон’ (з XV ст.). Прасл. zaton, za‑topn‑ъ, відаць, ад za‑top‑nǫ‑ti, магчыма, пры ўздзеянні topnja > тоня (гл.) з першасным значэннем ’месца, што затапляецца’. Гл. тапіць, тануць. Фасмер, 2, 83; Шанскі, 2, З, 69; Аткупшчыкоў, Из истории, 234; Талстой, СГТ, 170; БЕР, 1, 613; Нітшэ, 297; Шутц, Georgaph., 83; Юркоўскі, Ukr. hydrogr., 85.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мелюзгва́, мілюзге́ча, мілюзня́ ’малеча (дзеці)’, ’дробязь, глупства’. Рус. мелюзга́, мелузга́ ’мальга’, цвяр. мелюза ’дробны акунь’, пск., цвер. мелю́зговатый ’дробны’, цвяр. мелюно́к ’дробная рыба’. Балтызм. Параўн. лат. maĩle ’малеча моль-рыба’, літ. máila, zmaila ’тс’, maĩlius ’дробная рыба драбната’, а таксама рус. мель ’тс’, мелёк, мели́к ’дробна акунь’, укр. мілька ’тс’ (Буга, Rinkt., 1, 464). Аднак Фасмер (2, 596) суадносіць з рус. мелкий, мелю, што можна разглядаць як народную этымалогію. Нарашчэнне асновы ‑ʼуз‑ надае аснове дадатковае адценне ’дрыжаць, мільгаць’ (параўн, рус. арханг. мельзить ’здавацца дрыготкім’, ’мільгаць ва ўяўленні’, пск., цвяр. мелюзить ’мітусіцца, надакучліва мільгацець перад вачыма’. Зборныя суфіксы ‑г‑в‑а, ‑ня, ‑еча параўн. у мальга́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Cave ne quidquam incipias, quod post poeniteat

Не пачынай таго, у чым пазней будзеш раскайвацца.

Не начинай того, в чём позже будешь раскаиваться.

бел. Сем разоў прымер, адзін раз адрэж. Пяць раз падумай, адзін раз скажы.

рус. Семь раз отмерь, один раз отрежь. Лучше десять раз поворотить, чем один раз на мель сесть. Так думай, чтоб потом раздумки не было. Сначала думай, потом делай. Не спросившись/не измерив броду, не суйся в воду. Не спехом дело спорится.

фр. Il faut tourner dix fois sa langue dans sa bouche avant de parler (Надо десять раз повернуть язык во рту, прежде чем сказать).

англ. Score twice before you cut once (Подумай дважды, прежде чем раз отрезать).

нем. Zehnmal miß, einmal schneide (Отмерь десять раз, отрежь один). Besser zweimal messen als einmal vergessen (Лучше отмерить два раза, чем один раз забыть). Erst wäg’s, dann wag’s, erst denk’s dann sag’s (Сначала взвесь, затем рискуй, сначала подумай, затем скажи). Vorsicht ist besser als Nachsicht (Осторожность лучше, чем снисхождение).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

намы́ць, ‑мыю, ‑мыеш, ‑мые; зак., што і чаго.

1. Памыць, вымыць нейкую колькасць чаго‑н. Намыць гару бялізны. Намыць талерак. Намыць бульбы.

2. Нанесці сваёй плынню, сваімі хвалямі. Рака памыла выспу. Намыць мель. □ Тут грунт трывалейшы: ручай нажыў нямала, пяску. Пальчэўскі. Магчыма, некалі, у дагістарычны перыяд, у сто разоў больш магутная рака памыла гэтыя высокія пясчаныя дзюны, на якіх пасля разумныя людзі пасадзілі лес. Шамякін. / у безас. ужыв. Завішнюк доўга яшчэ стаяў, глядзеў на вуліцу, на пясок — думаў: адкуль яго набралася гэтулькі.., мусіць, памыла, прыгнала вадой у дажджы ад лесу. Пташнікаў.

3. Стварыць збудаванне з зямлі пры дапамозе землясоснай машыны. Намыць плаціну. Намыць дамбу. // Укласці пры дапамозе вадзянога струменю. Намыць тысячу кубаметраў грунту.

4. Прамываючы народу вадой, здабыць нейкую колькасць чаго‑н. (звычайна пра золата). Намыць кілаграм золата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наско́чыць

1. ánrennen* vt, vi (s) (на што-н gégen A); ánspringen* vt, sich wérfen* (auf A); ánstoßen* vi (s) (an A);

наско́чыць на мель auf éine Sándbank [Úntiefe] láufen*;

2. (нечакана сустрэць) stóßen* vi (s) (на каго-н auf A.);

3. разм (накінуцца) hérziehen* vt; hérfallen* vt (на каго-н über A);

наско́чыць на каго-н з папро́камі j-n mit Vórwürfen überschütten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)